Een verbetering zonder weerga.
Gewenschte orde en tucht.
I
Waarland trof het met meester Dirk
Plaatsmam. Hij was zo’n bevlogen onder
wijzer. Na een moeilijke start, doordat zijn
andere hulponderwijzer Hendrik de Lief
de slechts korte tijd aan de school verbon
den bleef en hij een korte periode alléén
de honderd kinderen moest lesgeven, wist
hij zich toch snel geliefd te maken bij de
kinderen. Vooral in het aanschouwelijk
onderwijs blonk hij uit. Steeds weer paste
hij nieuwste onderwijsmethoden toe,
welke in die tijd voorhanden waren. Zijn
werk werd in hoge mate gewaardeerd
door de gemeenteraad. Zo zeer zelfs dat
hij ongevraagd een extra gratificatie
kreeg. Op 27 maart 1883 bracht de voor
zitter verslag uit van het onlangs gehou
den schoolonderzoek. Samen met de ove-
Plaatsman had niet alleen bij het school
onderzoek een goede beurt gemaakt bij
Het begin van de nieuwe
Comnumicatieweg. De in
1882 gebouwde Weeibrug.
rige leden van de schoolcommissie had hij
de scholen in de gemeente Haringcarspel
bezocht. De commissie was over het alge
meen tevreden, ‘vooral ten aanzien der
school in ’t Waarland waar de gewenschte
orde en tucht heerscht, niet alleen, maar
de leerlingen ook blijk hebben gegeven
van bekwaamheid en verstandelijke ont
wikkeling. De voorzitter doet opmerken
dat het hoofd der school te Waarland
reeds drie maanden verstoken is geweest
van de hulp van een onderwijzer, en ’t
welk nog ruim een maand zal duren eer de
vacature zal zijn vervult, terwijl hij de
overtuiging heeft dat de Heer Plaatsman
veel ijver aan den dag legt, om niet tegen
staande het gemis van een onderwijzer het
onderwijs aan alle leerlingen, ten getale
van 107, zijn gewonen gang doet gaan,
waardoor de genoemde onderwijzer aan
spraak maakt op een tegemoetkoming of
toelage voor het geven van buitengewoon
onderwijs en steld daarom voor de toela
ge te bepalen op 700. Dien overeenkom
stig wordt besloten!’ Niet eerder had de
gemeenteraad op deze manier de loftrom
pet gestoken over een van de hoofdonder
wijzers binnen de gemeente. Gedeputeer
de Staten keurde het besluit goed en mees
ter Plaatsman ontving zijn gratificatie,
waarvoor hij het gemeentebestuur netjes
schriftelijk bedankte.
ste klas (kinderen van 5 en 6 jaar!) moes
ten zij één uur lezen en één uur lezen inle
veren voor het vak nuttig handwerken.
Het is een hele, maar niet volledige,
opsomming van al hetgeen de kinderen
zich in hun schoolperiode eigen moesten
maken. Naar huidige begrippen werden de
kinderen in die tijd zo goed mogelijk
klaargestoomd voor hun verdere leven.
Het kunnen schrijven van ‘kwitantiën,
getuigschriften en schuldbekentenissen,
het berekenen van interesten, vlakte- en
ruimtematen en voor de meisjes ’breien,
haken enz.’ zijn goede voorbeelden van
praktijkgericht onderwijs.
Een zwaar pakket, maar het was voor de
meeste kinderen ook het enige dat zij in
hun leven aan onderwijs kregen. Nadeel
was dat wanneer een kind het tempo niet
kon bijbenen of om wat voor reden dan
ook niet kon leren. Er ontstond voor die
kinderen een hopeloze achterstand, die in
de resterende schooljaren niet meer viel in
te halen. Voor hen was de schooltijd een
jarenlange martelgang, welke in de hoog
ste klassen in een aparte hoek werden uit
gediend, met wat we tegenwoordig bezig
heidstherapie zouden noemen. Het hele
pakket moest door twee leerkrachten in
zes a zeven jaar tijd aan bijkans honderd
leerlingen worden bijgebracht. Zij slaag
den daar wonderwel in met: geduld, disci
pline, strengheid en doorzettingsvermo
gen. Maar ongetwijfeld ook met een stuk
je roeping en liefde voor het vak.
23
