ONWIJS GAAF ONDERWIJS (III).
Arnold Lantman - Joop Zutt
Pionierswerk in de polder.
Daartoe alleszins geschikt is.
19
I
Met algemene stemmen besloot de gemeenteraad van Oude-Niedorp ‘per 1 January
1862 de kinderen van de gemeente Haringcarspel niet meer op de scholen dezer
gemeente toe te laten!’ Door dit besluit waren de kinderen uit Waarland en de omrin
gende polders plotseling verstoken van enig onderwijs. De Waarlandse bevolking
zocht met steun van de gemeente Haringcarspel zelf naar een oplossing. Het leeg
staande molenhuijs zou als noodlokaal dienen. De bouw van een nieuwe school
‘temidden in het land’ werd gelijktijdig voortvarend aangepakt.
Meester Appelboom was een man met
gezag. Hij kon tenslotte bogen op een
ruime ervaring als onderwijzer. Na een
korte gewenningsperiode had hij spoedig
zijn draai in de school van Waarland
gevonden. Toch liep Appelboom al snel
tegen het besluit van 1 mei 1865 aan. De
gemeenteraad had immers besloten dat
kinderen vanaf zeseneenhalf jaar tot de
scholen zouden worden toegelaten. Voor
dien was de leeftijd vastgesteld op zeven
jaar. De nieuwe school bestond uit één
lokaal met kinderen, in leeftijd variërend
van 6 tot 12 jaar en daarmee zat zijn
school weer mudjevol. En zijn klaslokaal
blééf vol. Appelboom was een begaafd
onderwijzer, kon uitstekend kennis over
brengen en controleren of zijn lessen be
klijfden. Het gevolg daarvan was dat het
schoolverzuim vrijwel verdween en de
kinderen graag naar school toegingen.
Hoe positief ook, het
resultaat was één over-
volle klas met bijna
tachtig leerlin
gen. Een aantal
dat zelfs voor
een begaafd
onderwij
zer als hij M
ook nau
welijks te
hanteren
was. Zijn V
dochter V
Maria had
de lagere
school in 1865
verlaten en had
duidelijk meer inte
resse voor het onder
wijs dan voor hulp in de
huishouding bij boer Wit te Zijdewind.
Zij mocht haar vader helpen. Appelboom
Hoofdonderwijzer Gerrit Smit verrichtte
waarlijk een stukje pionierswerk in het
voormalige molenhuijs. Met veel spul en
moeite had hij de kinderen, die ruim acht
maanden geen school hadden bezocht,
weer in het gareel gekregen. Goed onder
wijs kon hij pas geven nadat op 17
november 1863 de nieuw gebouwde
school in gebruik werd genomen. Meester
Smit kreeg echter te maken met een pro
bleem van een andere orde. Waarland was
in die tijd volledig geïsoleerd, midden
stand was er niet en men kende er geen
verenigingsleven. Dagelijkse boodschap
pen waren niet verkrijgbaar en moesten
uit de stad komen, waardoor het leven in
Waarland duur was. Het gemeentebestuur
had met genoegen vastgesteld dat Smit
een jaarsalaris van 500 had geaccep
teerd. Nu bleek dat toch echt niet voldoen
de te zijn. De Openbare Lagere School te
Veenhuizen vroeg een nieuwe hoofd
onderwijzer waarop Gerrit Smit met suc
ces solliciteerde. Op 27 september 1865
vertrok het echtpaar Smit-Eco naar hun
nieuwe werkplek. Pieter Appelboom, ge
boren 30 juli 1816 te Akersloot, werd met
ingang van 1 november 1865 benoemd tot
zijn opvolger.
De boerderijen stonden
vrijwel allemaal aan de
ringsloot. Via land
paden liepen de
kinderen naar school
’temidden in het land’.
Naïef schilderij van de
boerderij Andries
Dekkerweg 11, familie
Van Benschop (voor
heen Dirk Bakker).
