TE MIDDEN IN HET LAND.
Arnold Lantman
Verhard pad.
Wonen aan de ringsloot.
28
Dit is een van de eerste regels van een gelegenheidsvers van de Waarlandse dichter
Ariën Kroon in 1867 geschreven ter ere van meester Appelboom, de hoofdonderwij
zer aan de Openbare Lagere School in ons dorp. Hij duidde daarmee de unieke
plaats aan waar de school was gebouwd, een plek midden in de Waarlandspolder met
nauwelijks woningen in de directe omgeving. Deze plek is bepalend geworden voor
het centrum van ons dorp. Bijna zestig jaar later werd vlakbij de school de parochie
kerk gebouwd. In de serie beschrijving van wegen en straten willen we deze keer
aandacht besteden aan de hoofdstraat van Waarland: de Kerkstraat. Het zal duide
lijk zijn dat de straat zijn naam ontleent aan een van de belangrijkste gebouwen in
ons dorp, de kerk.
De eerste boerderijen en werkmanshuis-
jes die in de polders werden gebouwd,
kwamen aan de buitenzijde te staan langs
de kaden en dijken. Het water vormde de
enige verbinding met de omliggende
plaatsen. Het vervoer ging in die tijd
meestal met een puntschuit. In feite leef
den de mensen in de polder een geïso
leerd bestaan, maar zij konden zich red
den. Voor de eerste levensbehoeften
moesten zij zichzelf zien te redden, de
mensen waren met weinig tevreden. Via
een voetbrug nabij De Weel konden de
katholieken naar de kerk in ’t Veld. De
hervormden gingen naar de Nederlands
Hervormde kerk te Oudkarspel. In Zijde
wind woonden enkele winkeliers en vak
lieden en voor de markt ging men naar
Schagen. Een betere ontsluiting kwam er
met de bouw van een wipbrug over de
ringvaart nabij De Weel en de Hogebrug
aan de zuidkant van de Waarlandspolder.
In 1880 vroeg een aantal inwoners van
Waarland in een brandbrief aan Gedepu
teerde Staten van Noord-Holland om be
middeling bij een conflict dat er was gere
zen met het bestuur van de Banne Haren
karspel.
De Banne Harenkarspel wilde de landwe
gen in de Slootgaard- en Waarlandspolder
begaanbaar en konden de kinderen dik
wijls niet naar school.
Vóór de bouw van de openbare school is
er in Waarland heel wat strijd geleverd
waar deze moest komen te staan. De
school was niet alleen bestemd voor de
kinderen die in het dorp of in één van de
andere polders van Waarland woonden,
maar ook voor de kinderen aan het Ver
laat. De noordkant van het Niedorper
Verlaat behoorde tot de laatste gemeente
lijke herindeling van 1 januari 1990 im
mers tot het grondgebied van Harenkar
spel.
Toen het gemeentebestuur van Oude-
Niedorp in november 1861 mededeelde
dat er met ingang van 1 januari 1862 geen
kinderen uit andere gemeenten de
Openbare Lagere School in Oude-Nie-
dorp mochten bezoeken, moest er in
Harenkarspel voor dit probleem een op
lossing worden gezocht. Voor het oostelij
ke deel van de gemeente zou er in Waar
land een school moeten worden gebouwd.
De bewoners van de diverse polders wil
den elkaar toen niets toegeven. De school
kwam in 1863 midden in het land te staan.
De kinderen van het Verlaat waren zo
even ver van de school verwijderd als de
jeugd die aan de buitenkant van de
Slootgaardpolder woonde. In de begintijd
was de school slechts via polderkaden en
smalle landpaden met kakeleposten
bereikbaar. Tijdens de herfst- en winter
maanden waren deze landpaden moeilijk
