SPOREN VAN HUIZEN LANGS DE
RAILS.
Spoorwegovergang
Waarddijk met rechts
het spoorhuis.
De vrouw op de fiets
is vermoedelijk Ma
Bos.
Den gaan ze maar met hun voor
poten an de loop.
Aan de noordkant van de Weelweg, op een
lichte glooiing vlak voor het spoor, stond
het spoorhuis nr. 26a. Op alle spoorhuizen
stond op de buitenmuur een groot nummer
geschilderd, dat goed zichtbaar was voor
de machinist van de trein. De nummering
van de huizen verliep per baanvak op
volgorde, langs deze spoorlijn gerekend
vanaf Den Helder.
Machiel Zut, geboren op 15 maart 1918,
huwde op 19 juli 1945 Catharina Maste-
ling. Chiel was de zoon van Jan Zut en
Cornelia Moras. Zijn vrouw Trien zag het
levenslicht op 8 april 1917 te Spierdijk.
Na hun huwelijk betrok het jonge paar de
woning van bakker Busker (nu Kerkstraat
nr. 8). Op zekere dag kwam W. Dekker
van de gemeente bij buurman Dirk Knijn
met het verzoek of hij met zijn gezin in het
spoorhuis wilde gaan wonen. Omdat de
kinderen van Dirk en zijn vrouw Nel
nogal basseroetig waren, zag vader Knijn
dat aanbod van Dekker niet zo zitten en
wees het dan ook af.
De kinderen van Chiel en Trien waren,
doordat het huis van alle kanten tochtte,
vaak ziek en de dokter raadde de ouders
spoor gebouwd dat het leek alsof ze
waren verkleefd aan de rails en één
geheel vormden met het traject. In
Waarland stonden toen vier spoorhui
zen. Stonden, want daar is anno 1996
geen spoor meer van te ontdekken. Drie
ervan worden beschreven. Het spoor
huis, dat in de Smuigelpolder stond,
wordt niet nader belicht.
Hoe ging het er aan toe in het dagelijks
leven van de mensen die in zo’n spoor
huis woonden?
Aan wat voor voorschriften moesten zij
zich houden? Wisten zij instinctief, zon
der op de klok te kijken, wanneer het
snelheidsmonster hun huis voorbij
raasde?
Drie mensen, die een groot gedeelte van
hun leven in een spoorhuis hebben
gewoond, geven in dit verhaal hun
indrukken weer. Volg het spoor van hun
leven langs en met het spoor.
Met tomeloze snelheid spoedt de voor
uitgang door de maatschappij. Het
startsein van de industriële revolutie
begon zo rond 1750 in het overwegend
agrarische Engeland en de ontwikkelin
gen breidden zich uit over het vaste
land in Europa. Toen in 1776 de stoom
machine werd uitgevonden kon de pro
ductie in de fabrieken worden geme
chaniseerd. Grauwe fabrieken met
hoge schoorstenen, die wolken warme
stoom uitbliezen, brachten een opmer
kelijke verandering in het stadsbeeld
teweeg. Ook Nederland ontkwam niet
aan dit niet te stuiten proces. Nadat een
plan om van staatswege spoorwegen
aan te leggen was mislukt, werd in 1837
de particuliere Hollandsche Ijzeren
Spoorweg Maatschappij opgericht, die
op 20 september 1839 de eerste spoor
lijn tussen Amsterdam en Haarlem
opende. Al spoedig werd het spoorweg
net, gelijk een web met ijzeren draden,
wijdvertakt. De hoofdlijnen tussen de
grote steden, waar de bevolkingsdicht
heid het grootst was, werden eerst aan
gelegd.
In 1865 kwam de aanleg van de spoor
lijn Alkmaar-Den Helder tot stand.
Twee stalen linten doorsneden akkers
en weidegronden. Met de komst van het
spoor werden huizen gebouwd voor de
mensen die bij het spoor werkzaam
waren, zoals machinisten, onderhouds
werkers en toezichthouders. Deze
woningen waren zo dicht naast het
26