De brand.
Een k of een c?
HA REN KARSPEL
Uit de Schager Courant
van zaterdag 7 mei 1932.
Speketer geboren zijn, met jongensnamen
als Theewis en Louwrens. Op 14 septem
ber 1836 overleed hun jongste zoon te
Kalverdijk, het gezin was toen dus ver
trokken uit de Oude Slootgaard. Uit het
archief van de Slootgaardpolder blijkt dat
in 1853 de percelen D 178 t/m D 191 in
bezit waren van Veronica Oudhoff, rente-
nierster te Alkmaar, waaruit we kunnen
opmaken dat de boerderij in andere han
den was overgegaan. Het werd een huur-
plaats met een wisseling van bewoners.
Vanaf 1803 was elke Nederlander ver
plicht een vaste familienaam te hebben.
Vóór die periode bestond de familienaam
Pankras al. Deze naam kan wellicht van
geografische komaf zijn en afgeleid van
de plaatsnaam Sint Pancras. Volgens Jan
Pannekeet genoemd naar Sint Pancratius,
eertijds de patroonheilige van de kerk
aldaar. Een andere mogelijkheid is dat
deze achternaam afkomstig is van de
voornaam Pancratius.
Arie Pankras, geboren op 20 mei 1831 te
Oudorp, was getrouwd met Geertje Smit.
Ze woonden aan de Weelweg in Waarland.
Al hun negen kinderen staan in de
Jaap Pankras Arieszoon trouwde in 1897
met Trien Weel. Ze woonden in het lang
werpige huis aan de Veluweweg. (Nu: nr.
10). Vijftien kinderen werden er geboren,
bijna elk jaar één. Zo’n aantal was voor
die tijd niet ongewoon. Hun inkomsten
waren afhankelijk van wat het land
opbracht en er waren meer slechte, dan
goede jaren. Jaap was een harde werker
die niet genoeg had aan een klein bouwe-
rijtje. Bijna alle veilingen in Waarland en
Zijdewind ging hij af. In Waarland in het
café van Teunis de Jong of de weduwe van
Arie van Ophem, en in Zijdewind in het
lokaal van Bruin.
Hun kinderen Teun (geb. 10 mei 1899) en
Jan (geb. 27 april 1900) leken wel een
tweeling. Ze waren bijna onafscheidelijk
en haalden in hun jeugd samen veel katte-
kwaad uit. Toen ze hun ’wilde haren’
kwijt waren, kregen ze verkering. Jan was
de eerste die trouwde, Teun kon niet ach
ter blijven en trouwde een jaar later. Vader
Jaap had in 1926 op een openbare verko
ping de boerderij in de Oude Slootgaard
gekocht. Daar konden Teun met Jaantje
Laan en Jan met Grietje Nanne mooi gaan
wonen. Wat heette mooi, in zo’n oude
boerderij? Het tochtte door de vele kieren
en gaten en het was een eldorado voor
muizen en ratten. Hier en daar werd er wat
aan vertimmerd, zodat het pand in tweeën
bewoond kon worden. Teun was alleen
bouwer. Jan had naast zijn bouwland ook
weiland voor zijn vee. Toen kwamen de
slechte jaren. De eindjes moesten echt aan
elkaar geknoopt worden. Hoe moest dat?
Het was donderdag 5 mei 1932. De broers
waren ’s morgens naar de Schager markt
geweest. Doordat ze onderweg opgehou
den werden door een boerderijbrand kwa
men ze wat later thuis. Jaantje van Teun
was nogal poeperig omdat hij zo laat was.
Even later kwamen Grietje en buurvrouw
Hoedjes op de thee en Jaantje kon haar
verhaal mooi ’effies kwoit.’ Na een half
uur zei Grietje: ’’Jaantje, heb jij de kachel
aanmaakt? Het wordt hier zo warm.” Ze
liepen naar buiten en zagen dat de vlam
men uit het rieten dak sloegen. Snel weer
naar binnen. Jan, die na de markt zijn
’middagdutje’ lag te doen, konden ze met
moeite wakker krijgen. Arie lag in de
wieg, rap nog twee andere kinderen erin
gezet en met wieg en al naar buiten. De
andere vier kinderen waren in de boet aan
het spelen. Ook zij konden tijdig gered
worden en vader Jan wist op het laatste
moment het gerookte varken tussen de
hanebalken vandaan te trekken. Teun was
op het moment van de brand achter op het
land aan het werk. Piet Spaans en Gerrit
Kamper, die aan de weg bezig waren,
waarschuwden de brandweer.
Te laat... De oude boerenplaats brandde
tot de grond toe af.
Een jaar na de brand is daar een dubbel
woonhuis neergezet. Jaap Pankras, de
zoon van Teun en Jaantje, woont er nu met
zijn gezin in de ene helft.
Woensdagmiddag Is alhier de boerenwoning, welke
werd bewoond door de gezinnen Ant en J. Pancras
door onbekenden oorzaak tot den grond toe afge
brand. De brandspuit uit Waarland was spoedig ter
plaatse en door krachtig optreden wist men de In de
onmlddelljjke nabijheid staande boet te behouden.
Naar wij uit betrouwbare bron vernemen, zal in
den loop der volgende week de tweede uitkeerlng
van het renteloos voorschot, namelijk van de 15 pet
plaats hebben en het Is vrij zeker, dat ook spoedig
de tweede 50 pet. zal kunnen worden uitgekeerd.
Door het Nationaal Crlsls-comlté Is voor de leden
van den Tulndersbond Harenkarspel-Oost 3000 Kg.
Ammonsalpeter beschikbaar gesteld tegen den prijs
van 4 gld. per 100 Kg., ZIJ die van deze aanbieding
gebruik wenschen te maken, kunneri hiervan opgave
doen bij den secretaris van genoemde vereeniglng.
R
