luinmeertjes
Er zijn veel meer dennen aangeplant dan nodig
waren voor het tegenhouden van het zand,
enerzijds in de het kader van de werkverschaf
fing, maar zoals op de kaart uit 1936 staat: de
boswachterij Schoorl was onderdeel houtvesterij
Alkmaar. Het dennenbos was ook aangeplant
voor de productie van hout. De perceptie van
natuur was toen ook heel anders dan nu: grond
moest gebruikt worden, overal waren er tuintjes
langs de binnenduinrand. In de jaren vijftig van
de vorige eeuw werd er zelfs afval gestort in
de huidige Pirolavallei, later stond er zelfs een
mobiele asfalt fabriek.
De zoetwaterbei
Om de geschiedenis van het ontstaan van de
Schoorlse Duinen beter te begrijpen vertel ik
ook iets over het water in onze duinen.
In de zeebodem en onder de duinen en
polders zit zout water. Per jaar valt er een laag
water van ongeveer 75 cm neerslag. Dit water
verdwijnt op verschillende manieren in het
milieu. Een klein deel verdampt meteen, de
rest zakt in de zanderige duingrond. Al dit
water hoopt zich op tot een zoetwaterbel die
op het zoute water diep in de grond drijft. Van
het water dat in de grond zakt wordt ongeveer
de helft opgenomen door de planten en bo
men, en verdwijnt zo weer in de lucht. Vooral
naaldbomen verdampen op deze manier veel
water. Uit onderzoek in het duingebied is
gebleken dat vrijwel onbegroeid zand het
regenwater voor bijna 80% doorlaat, begroeid
met loofbos voor 40% en met naaldbos 10%.
Een deel van het water dat in de grond zakt
vult de voorraad grondwater aan, de rest
stroomt aan de randen van het duin weg.
Sinds het ontstaan van de jonge duinen,
1.200 tot 1.000 jaar geleden, is er zo een grote
ondergrondse voorraad zoet water ontstaan
die op sommige plekken bijna 100 m diep
is. Daaronder bevindt zich water dat onder
invloed van de zee zout is geworden. Het on
dergrondse water heeft de vorm van een bel,
omdat het zoete water lichter is dan het zoute
water en het er als het ware bovenop drijft.
Daarnaast speelt de capillaire werking van het
duinzand een rol, waardoor de bovenkant van
de zoetwaterbel in afgezwakte vorm de hoogte
van het duinterrein volgt. In het midden
van het brede duinmassief van de Schoorlse
Duinen, bij het Vogelmeer, bereikt de zoetwa-
terbel een hoogte van zo'n 10 m boven NAP,
naar de randen neemt de hoogte af.
Waar de duinen zijn uitgestoven tot op het
grondwater ontstaan meertjes en natte duin
valleien. In de loop van de vorige eeuw is het
grondwaterpeil tussen de 1 en 3 meter gezakt
waardoor een aantal van deze meertjes en de
natte duinvalleien verdwenen. Deze daling
werd veroorzaakt door bebossing, verlaging
van het polderpeil, het a&alven van de kust,
zandwinning aan de binnenduinrand en door
onttrekking van drinkwater. Op een aantal
plekken komt het zoete water weer boven het
maaiveld, doordat de beheerder het duin tot
iets onder het gemiddelde grondwaterniveau
heeft afgegraven, bijvoorbeeld bij het Vogel-
zee
lagune
duirirel
zoet water
polder
zoutwater
74
Schematische kaart
van de doorsnede
van de duinen
