weer werd gevormd. Toch bleef de zeespiegel
stijgen als gevolg van het inklinken van klei
en veen, het dalen van de bodem door plaat-
tektoniek (het bewegen van de aardplaten).
De westelijke helft van Nederland zakt zo ten
opzichte van de oostelijke helft. Ook het dalen
van het land na de laatste ijstijd, speelt een rol.
g
waarover zand uit de duinen per schip werd
vervoerd. In 1722 verplaatste men de vaart
naar de oostkant van de dijk omdat deze
q dichtstoof met zand. Overal langs de bin-
nenduinrand had men last van het stuivende
zand. Het zand bleef nog stuiven tot in de
twintigste eeuw, toen grote delen van het duin
beplant werden met miljoenen dennen.
Zeespiegelstijging
Bij de kaarten over de ontwikkeling van Ne
derland staat steeds hoeveel lager de zeespiegel
was, dit is de relatieve zeespiegel. Ongeveer
6.000 jaar geleden kwam de stijging door het
smelten van landijs tot stilstand, vanaf toen
is er jaarlijks evenveel ijs gesmolten als dat er
- i-
Onder het zand
Al in de laatste ijstijd hebben waarschijnlijk
in onze omgeving mensen gewoond, maar we
kunnen daar weinig overblijfselen van vinden;
alles ligt onder het zand. Op Texel spoelen
soms, na een zware storm, pijlpunten aan van
jager/verzamelaars die daar in die tijd leefden.
Bij ons moeten we het doen met de humus-
lagen en de veenplaten die in de vorige eeuw
op het strand en in de afgeslagen duinen bij
Hargen- en Schoorl aan Zee tevoorschijn kwa
men na een zware storm. Nog steeds komen de
humuslagen tevoorschijn als donkere strepen in
het afgeslagen zand, zoals in 2012 bij Hargen
aan Zee. Bij het onderzoek naar eventuele
verstoring van archeologische lagen bij het
opspuiten van zand van Petten tot Hargen aan
Zee, kwam men in 2012 een humuslaag tegen,
zie foto. Het bleek een bewerkte akker te zijn
die na afschrapen, waarbij een tweetal scherven
werden gevonden, gedateerd kon worden op
Ad nis
kamt omhoog
ijskap
A a rd korst nikt i n
Aontko'it voatt op
Gtobale
loespiogo
»tl«i
2
w
Bodemdaling sinds
18.000 v. Chr. naar
P.C. Vos
Humeuze laag in
geërodeerd duin
Hargen aan Zee
2012 inzet: akker-
laag met spitsporen
foto's A. Hakvoort
70
