+&er$
n&jlrgtx
Qt&dam f
mmcfr/
het huisje geen schade kreeg.
De brand leverde een prachtig
schouwspel op."
VVe weten hoe de molen er
ongeveer uitgezien heeft doordat
de kunstschilder Graadt van
Roggen er een ets van gemaakt
heeft. Van een ets van deze
molen, waarvan bekend is
dat deze in het bezit was van
de familie Schermer van de
Laan weg, heeft Alphons Leysen
lang geleden een fotoafdruk
verkregen. Figuur 2.
Overigens is deze afdruk al
eerder gepubliceerd in het num
mer van de Molenpost, waaruit
hier geciteerd is, in het bock van
Joop en Tini Muclink (Oude
woonsteden in Schoorl) en in dit
blad (nr. 2, maart 1990).
Het Maalboek
Door bemiddeling van Bauk van
Dijk heeft Seoronlo via Jan van
der Oord (eerste voorzitter wa
terschap Schoorl) een maalboek,
behorend bij het gemaal van de
Aagtdorpcrpolder, van Piet
Dekker verkregen. Piet was
sinds 1955 boer op de nu ge
sloopte stolpboerderij "Marijke",
die aan het Noordhollandsch
Kanaal stond, en is ook jaren
lid geweest van het dagelijks
bestuur van de Aagtdorpcrpol
der. Het boek lag min of meer
voor het weggooien gereed in
het toen bouwvallig gemaal. Piet
Dekker gaf het boek aan Jaap
van Essen - voorzitter van het
dagelijks bestuur van de Aagt-
dor per polder - zodat die kon
bepalen of het boek weggegooid
kon worden. Dit is dus gelukkig
niet gebeurd.
Het Maalboek houdt de ver
bruikte hoeveelheid brandstof
bij, de begin- en eindtijd dat er
gemalen werd en de standen op
de peilstok (polderpcil) voor en
na het malen. Soms werd ook
het peil van de boezem (Noord
hollandsch Kanaal) aangegeven.
I let brandstofgebruik van het
gemaal was de eerste jaren zo'n
7 kg per gemaald uur. Later
/y sa*'
/ff "//er ./tfX
_2/ L— ,/u** I
ttf
2 X-i j.tf-
s r
J
zo#
/If
to r.
/o s
7°
/a
<A~J.
9 ff
if
do.
9
tïXj>
Figuur 3: Een bladzijde uit het Maalboek
werd dit ongeveer 10 kg per uur.
Gedurende de Tweede Wereld
oorlog nam dat toe tot 15 kg per
uur. Waarschijnlijk werd er wat
brandstof voor eigen gebruik
genomen.
De kop van iedere bladzijde van
het Maalboek is voorgedrukt
zodat aangenomen moet worden
dat er meer van deze boeken
in omloop waren bij de diverse
gemalen. Dit suggereert een
verplichting tot boekhouding
maar toch is het mij niet geble
ken dat het bijhouden van deze
administratie een verplichting
van het Hoogheemraadschap of
polderbestuur was.
De kop van iedere bladzijde
van het Maalboek vermeldt het
volgende: Datum, Aangevangen,
Stopgezet, Stand polder water bij
aanvang, Stand polder water bij
stopzetting, Stand Boezemwater
bij aanvang. Stand Boezemwater
bij stopzetting, Kolenverbruik en
Opmerkingen. De waterstand
van het boezemwater werd bijna
nooit genoteerd.
In het bock wordt precies
vermeld hoeveel cokes (in kg
of mud) er doorheen ging en
op welke datum. In het boek
wordt trouwens afwisselend
over steenkool, kolen en cokes
(kooks) gesproken. Het boek
begint op 10 oktober 1909. Die
dag ging er 82 kg cokes door en
werd 12 uur gemalen. Toen het
malen die dag begon stond het
polderwatcr zeven meter boven
Peil. Dit kan natuurlijk niet.
Later schrijft de machinist ook
consequent duim (ca. 2.5 cm,
Aintal STAND STAND STAND STAND
DATUM X"1' S'e' a,,,, IViMmntrt PoMffwaWr ftx/rm-alct Bo*«mw»wr
mri wtwuik.
ffrallrn. Bij unv,i< MWivHttn*. M|
C.
19 sr/r tff J.'/IS
/J .-/-"A
i wt IO ///'-.( i J. 5
S>Y
X 6
5 /aw
'l t //—f. /S'«"
l'i'll IC 3
'S V4
f JSAXZ c
m</')UUf /3 3
za wt \.^X^
t/ufi '0 Zo /-">•>.
zo /yu«/ 3/
2. J. j wr tfC
S~ ij u"
j s J*- - J»- <y*
Ot 8I y"u s S i 7......
Za J#n I
f 11,1 L J ."'t i O V
/a!»-, /f '}S
5 i Zn*, 8/"- Af j***, -
ff Jrrzsi SOrt>'- ff/ C?
/J. ,/i'i,r '3 </"- if
f J>~rl AW f/
y J.0 /y3
30
m
S A
J
ia muf
"5
10
■rr^C -"tv
■f ,x, /c y< 1 o
.hier
j-
Cultuur-historische Vereniging Scoronlo maart 2010
