inreisvergunning gekregen. Na
dat vergeefs is geprobeerd voor
hem een kerkelijke opdracht
te krijgen is hij in de loop van
1939 naar de Verenigde Staten
vertrokken (bron: Van Roon).
Dr. Otto Bandmann, geboren 6
november 1886 te Hamburg. Van
Duitse nationaliteit en zijn laat
ste woonplaats in Duitsland was
Berlijn. Van beroep journalist en
in bezit van een rcispas geldig
tot 3 april 1940. Doktor Philo-
sophicus. Laatst bekende adres
Amstelkade 166 III Amsterdam.
Omgekomen in Auschwitz op 3
oktober 1944. Bereikte de leeftijd
van 57 jaar (bron: DMJ).
Manfred Olitig, geboren 5 januari
1911 te Mülheim a. d. Ruhr. Van
Duitse nationaliteit. Zijn laatste
woonplaats in Duitsland was
Bielefeld. Ondergronds arbeider.
In het bezit van een reispas
geldig tot 7 maart 1940. Hij
wordt genoemd in een brief van
5 juli 1942 in de correspondentie
van het IISG, archief Jacob ter
Mculen, inv. nr. 9. In de brief
wordt vermeld dat Manfred
Oling in YVcstcrbork moet blij
ven in tegenstelling tot een vrij
grote groep protestantse joodse
vluchtelingen. Omgekomen te
Auschwitz op 11 augustus 1942.
Hij bereikte de leeftijd van 31
jaar (bron: DMJ).
Alfred Radke, geboren 25
september 1899 te Brandenburg.
Duitse nationaliteit en laatste
woonplaats in Duitsland was
Brandenburg. Van beroep
ambtenaar bij een reisbureau.
In bezit van reispas geldig tot
31 maart 1940. Alfred Radke
huwde in 1928 in Brandenburg.
Hij scheidde in 1939. Hij kreeg
uit dit huwelijk twee kinderen.
In 1939 verhuisde hij naar
Nederland. Hij verbleef eerst in
Rotterdam en toen in Schoorl.
Van Schoorl ging hij naar
opvang in Amsterdam en Sluis
voordat hij in YVcstcrbork kwam.
In juli 1942 ging hij terug naar
Amsterdam. Situatie op
1 augustus 1942: Amsteldijk
16 huis Amsterdam. Hij wordt
genoemd in dezelfde cor
respondentie als Albert Moritz.
Omgekomen te Auschwitz op
3 oktober 1944. Hij bereikte de
leeftijd van 45 jaar (bron: DMJ).
lorst Egon Israel Zikel, geboren
6 november 1902 te Berlijn wat
ook zijn laatste woonplaats
was in Duitsland. Van Duitse
nationaliteit en voorzien van
een reispas geldig tot 20 januari
1940. Voor 12 juli 1940 heeft hij
een neef van hem in Den Haag
bezocht (bron: zie daarvoor
brief bij Rudolf Enke). Horst
Zikel huwde in 1932 in Berlijn.
In 1939 kwam hij van Berlijn
naar Nederland. Hij verbleef
tijdelijk in Rotterdam, Schoorl,
weer Amsterdam, Sluis en in
juli 1940 in YVesterbork. In juli
1942 verhuisde hij weer van
YVesterbork naar Amsterdam.
Op 1 november 1942 was zijn
adres Waalstraaat 41 III te
Amsterdam. Zijn handtekening
komt voor op een lijst met
namen van protestants-joodse
vluchtelingen, als dank aan een
Werkgroep van Doopsgezinden
In Zaandam, kerst 1941 in
Westerbork. Horst Zikel in
omgekomen in Midden-Kuropa,
28 februari 1945. Hij bereikte de
leeftijd van 42 jaar (bron: DMJ).
B.A. van Dijk
Toelichting: IISG betekent Inter
nationaal Instituut voor Sociale
geschiedenis.
Internet site van het Digitaal
Monument ioodse Gemeenschap in
Nederland (DM)):
www.joodsmonument.nl.
De bronvermelding zoals genoemd
in Scoronlo nummer 33 blz. 16 is bij
deze nogmaals herhaald:
Cohen, David,
Zwervend en Dolend, Joodse
vluchtelingen in Nederland in de
jaren 1933-1940.
Haarlem: De Erven Bohn, 1955.
De Jong,
Lou, Het Koninkrijk der Nederlanden
in de Tweede Wereldoorlog, dl. 1,
Den Haag: Staatsuitgeverij, 1969.
Michmann, Jozeph, Beem, Hartog en
Michmann, Dan, Pinkas,
Geschiedenis van de joodse gemeen
schap in Nederland,
Amsterdam: Contact, 1992.
Presser, Jacques,
Ondergang,
Den Haag: Staatsuitgeverij, 1965.
Roon, Gervan,
Protestants Nederland en Duitsland
1933-1941.
Utrecht: Het Spectrum, 1973.
Cultuur historische Vereniging Scoronlo maart 2010
