Joodse vluchtelingen in Schoorl
In dit tweede deel over Joodse vluchtelingen in Schoorl laat Bauwe van Dijk heel
duidelijk zien hoe schrijnend het lot van de joden was. Voor de oorlog vanwege
hun veiligheid gevlucht naar Nederland. Een aantal kwam in Schoorl terecht.
Maar toen de oorlog uitbrak was de hoop weg. Voor velen kwam een tocht op
gang langs soms vele kampen, op weg naar het einde... Oud-redacteur van Dijk
schrijft dit haarfijn op en dat niet alleen vanwege de Schoorlse geschiedenis
maar ook door een zekere bevlogenheid die te maken heeft met zijn inzet voor
vluchtelingen in de wereld.
(deel II)
Inleiding
De bereidwilligheid van de
Doopsgezinde Broederschap
om met het Broederschaphuis te
Schoorl het Protestants Co
mité te helpen gedoopte Joodse
vluchtelingen uit Oostenrijk,
Polen en Duitsland onder te
brengen kwam niet alleen voort
uit onbaatzuchtigheid. Zoals
eerder gezegd nam de uitstroom
uit die landen toe en de Neder
landse overheid probeerde greep
te houden op de eigen bin
nenlandse situatie. In december
1938 werd de grens formeel
gesloten en slechts alleenstaande
vrouwen en kinderen werden
nog toegelaten. Ook werd op
19 december 1938 beschikt dat
voor Joodse en zogenaamde
niet-arische vluchtelingen een
apart persoonsregister moest
worden ingesteld, met gekleurde
persoonskaarten. Nederland
had in vergelijking met andere
landen een fraudebestendige
bevolkingsregistratie, waar
de naam van de directeur
van de Rijksinspectie van de
Bevolkingsregister de heer Jacob
Lentz na de wereldoorlog in
ongunstige zin aan zou worden
gekoppeld. Toch bleek het amb
tenarenapparaat niet in staat
volledig en effectief controle op
de situatie te kunnen krijgen.
Daar hielp aan mee dat door
hartverscheurende taferelen aan
de grens de restrictieve toelating
van vluchtelingen van verschil
lende kanten werd aangevoch
ten. Bovendien ontwikkelden
plaatselijke autoriteiten in deze
turbulente tijd vaak een eigen
interpretatie van de regels.
Daarnaast waren er de burgers
die uit humanitaire overwegin
gen weinig boodschap hadden
aan een legale of illegale status
van de vluchteling. Kortom, een
volgende stap was om de legale
joodse vluchtelingen te centre
ren in 25 kampen. Op 21 januari
1939 verschijnt het besluit van
het ministerie van Binnen
landse Zaken om ondermeer
het Broederschaphuis te Schoorl
te bestemmen als verblijfplaats
voor vreemdelingen. Vreemde
lingen zijn, naar definitie van
toen en nu, alle personen die
niet de Nederlandse nationaliteit
bezitten en op Nederlands
grondgebied verblijven.
Figuur 1
Doopsgezind Broederschapshuis, Schoorl.
1939 (datum afstempeling ansichtkaart).
Foto genomen tussen 1932 (de bouw) en
CULTUUR-HISTORISCHE VERENIGING SCORONLO MAART 2010
