SUrct
Jf&jfr/M
Qi&d&m
jrnry.Ymmc
De geschiedenis
van de locomotief Schoorl
Andere vervoersmiddelen
en wegen
De foto van de
locomotief
'Schoorl' is
afkomstig uit de
collectie van de
heer G.W. de
Graaf
bekleden van de spoorbaan en
het beplanten van de taluds
waarop de lijn werd aangelegd
hard nodig omdat de lijn die in
1890 al gereed was in het voor
jaar van 1891, toen de schiet
proeven begonnen, door ver
stuiving al deels verzakt was. Tot
de sloop van de spoorbaan
bleek er
steeds behoorlijk onderhoud
aan de baan verricht te moeten
worden. Ook voor die tijd lagen
er al spoorlijnen in de duinen.
Dit waren dan zogenaamde
'helmsporen' en ze werden
gebruikt voor het duinonder-
houd. Vanaf de nieuw aangeleg
de lijn werden aftakkingen
gemaakt van de plek waar het
geschut opgeteld stond, naar de
schuilplaats van de militairen,
naar het buskruitmagazijn en
naar de observatiepost van
waaruit goed zicht op de schiet
proeven was. De totale lengte
van het traject bedroeg 8 km.
De militairen zaten op in de
lengte geplaatste banken die op
enkele lorries gemonteerd ston
den en die voortgetrokken wer
den door de locomotief
"Schoorl". De machinist, die de
Man heette, werd apart bij
name in de militaire verslagen
genoemd. En dat mag ook wel
want hij was, naast de op het
militaire terrein aanwezige was
vrouw, de enige burger.
De stoomlocomotief Schoorl is
door locomotievenfabriek
Decauville (gelegen in de buurt
van Parijs) gebouwd. De ketel
werd door de fabriek van
Couillet (in België) geleverd.
Deze firma gaf hem het
fabrieksnummer 1040/1891. De
"Schoorl" werd 26 juli 1891 gele
verd aan de opdrachtgever, het
ministerie van Oorlog, met het
doel in Schoorl ingezet te wor
den. De locomotief stond voor
het Stoomwezen geregistreerd
onder nummer NH (van Noord-
Holland) 996. Na afloop van de
klus in Schoorl werd de locomo
tief in Utrecht in opslag geno
men. Tussen 1893 en 1896 kwam
hij ter beschikking van het
korps der genie. Op de bij dit
artikel geplaatste foto van 1905
is hij in gebruik bij kamp Zeist.
Hij reed daar toen, volgens de
opdruk van de ansichtkaart, van
Huis ter Heide (bij Soesterberg)
naar het militaire kamp Zeist. In
1913 leek het afgelopen te zijn
met de locomotief. Alleen de
ketel werd nog gebruikt. Dit
voor verwarmingsdoeleinden.
Het jaar daarop, de eerste
wereldoorlog was net uitgebro
ken, mocht hij weer meedoen.
In het jaar dat die oorlog eindig
de viel definitief het doek voor
Legerplaats bij Zeist.
Expres Huis ter Heide, via Bloembeuvel naar Hoogte 50.
deze locomotief. Hij werd
gesloopt.
Om het verhaal compleet te
maken nu nog wat gegevens
over het vervoer vanuit het
noorden. Van hieruit werden de
bouwmaterialen aangevoerd
naar de plaats waar de schiet-
doelen gebouwd moesten wor
den. Reeds in 1888 werden voor
bereidende besprekingen
gevoerd tussen enerzijds de ver
tegenwoordigers van "Het tech
nisch comité voor Artillerie- en
Geniezaken" zijnde de majoor
Scherer en kapitein-ingenieur
Badon Ghijben als secretaris en
anderzijds namens het
Hoogheemraadschap door dijk
graaf Dirk van Leeuwen. Uit de
notulen die toen gemaakt wer
den krijgen we een goed inzicht
in het volume van de hoeveel
heid aan te voeren materiaal.
Om U een indruk te geven: 3000
m3 rivierzand, grind en stukken
steen om in het betonmengsel
te stoppen. Verder nog 250 m3
kalk en tras, 100.000 waalstenen,
500 scheepston basalt en stort-
steen en 5000 vaten van 180 kg
elk gevuld met Portlandcement.
Het volume ten behoeve van de
verlading werd op grond hier
van op 4000 a 5000 m3 begroot.
Daarbij kwamen dan nog de
spoorstaven, ijzeren platen en
blokken met een geschat
gewicht van 100 ton. Het is dus
duidelijk dat hoge eisen aan de
vervoersmiddelen gesteld wer
den!
De portland, bestanddeel van
de betonnen bouwwerken, werd
per rijnaak uit Duitsland via het
Noord-Hollands kanaal aange
voerd. Vervolgens ging deze via
de Hondsbossche Vaart naar de
loswal aan de Leihoek (in de
Zijpe).
Na veel schrijfwerk en heen en
weer gepraat werd uiteindelijk
op 2 december 1889 tussen het
Ministerie van Oorlog en het
Hoogheemraadschap een
Cultuur-historische Vereniging Scoronlo maart 2005
