Het belang van Schoorlse
schietproeven
voor 's lands verdediging
CC
mm
SMeté
+£erg
-J "XTf
If&jtytH
t
Atfdije
Olsdom
•rsGa
De stelling van Amsterdam.
Als je vroeger in de omgeving van Amsterdam over polder
weggetjes reed dan kon het gebeuren dat je je verbaasde
over de grote "bunkers" die je verstild en ontoegankelijk hier
en daar in het landschap aantrof. De meeste onder ons
wisten niet wat deze voorstelden. "Bunkers, dat zie ik, maar
waarvoor?" zo vroeg je je af. In het negentiende eeuwse mili
tair jargon werden ze forten genoemd. In de omgeving vond
je ook veel sluizen, bruggen en dammen die in geval van
oorlog de inundatie van het omringende land regelden. De
toegang vervolgens bestond uit een gemakkelijk te slopen
houten brug en deze was meestal solide afgesloten met prik
keldraad. Een bordje "Verboden Toegang" onderstreepte dit
nog eens extra duidelijk. Ook nu nog! De forten werden
gemaskeerd met bomen. Het geheel van forten en water
wegen dat als een ring van 135 km om Amsterdam ligt en
waarvan de bouw eind negentiende eeuw begon, wordt de
"Stelling van Amsterdam" genoemd. Nu pas is deze uit de
anonimiteit gehaald door de UNESCO toen deze de
Werelderfgoed status aan het geheel toekende. Dit vond in
1996 plaats. Steeds meer staan deze negenendertig forten in
de belangstelling en nu nog speciaal omdat 2004 door de
Rijksdienst voor de Monumentenzorg is uitgeroepen tot jaar
van forten, stellingen en verdedigingswerken.
P
J-W t
ry
,4:
hrtnyj ymmc
Het doel van de bouw
van de stelling van Amsterdam
De stelling van Amsterdam dien
de ervoor om onze hoofdstad en
het economisch hart van
Nederland te verdedigen tegen
de vijand en hoewel Nederland
altijd neutraliteit nastreefde was,
politiek in het openbaar onuitge
sproken, Pruisen eigenlijk de
enige potentiële vijand.
De in 1874 tot stand gekomen
Vestingwet regelde alle voor
Nederland belangrijke militaire
versterkingen. De ring rond
Amsterdam was hier een heel
belangrijk deel van.
De meeste forten die bij deze
ring hoorden werden gebouwd
tussen 1897 en 1914. Na de
komst van het vliegtuig - ook
Schiphol werd gebouwd als
onderdeel van de ring - werd het
nut van het fortenstelsel al gauw
betwijfeld. Toch duurde het tot
1950 voordat de defensieve func
tie opgeheven werd.
Het voorspel
Alleen het van baksteen opge
trokken kustfort bij IJmuiden en
het fort Abcoude waren al gereed
toen in 1885 de brisantgranaat
werd uitgevonden die een vijf
maal grotere slagkracht had dan
het gangbare geschut. Deze voor
militaire vestingen revolutionaire
ontwikkeling legde voor een
moment de bouw stil. Uit reeds
verrichte schietproeven met dit
nieuwe granaattype in Roemenië
en Oldebroek in Gelderland was
al gebleken dat de van baksteen
opgetrokken fortificaties niet
bestand waren tegen deze ver
woestende uitwerking. Ook wer
den op het Scheveningse strand
Cultuur-historische Vereniging Scoronlo april 2004
