n f^lèk '^>^4, 4f^P d"<vJ-|0ü f v)" /Of.^; f*" A< <7?L rf* Wï— /^.-fl/fS ;L <!,-. L fait* F- 3 d?L •X»?) \?r^J> "^A> -tf-vA0* Wr|ï- ?f\ -V^J i» F />i») AcKr» M^- -AC? A V7 ^P- a*~ yj.y-r»an L A Of JÜreé, v a r - /Vi v,(-* L_/*JL,, vyyrrd} y "Vt> "vF^vUjra^^ ■wt-o- K'- ^vCy, tflA?>7 V j- -Vr ijnn v»y ?jtA? i5 <5 m?\P VkO TT (&-W i^vi T»'»! yJi P ./- --H-A (JVJJ -W A 7 4 V H' Deze illustratie is een fragment uit een privilege dat Hendrik van Brederode in het jaar 1565 aan Schoorl gegeven heeft. In het privile ge wordt onder meer bepaald dat de schepenbank in Schoorl tweemaal per week dient te zitten. Nadat de ambachtsheer geconstateerd heeft dat er in Schoorl geen vaste zittings dagen van de schepenbank zijn, volgt bijgaande tekst. Wij willende en ist dat begeren daer inne te versijnen. Soo wij van nu voertaan geordonneert en gestatu- eert hebben, orfonneren en statu- eren bij desen dat den schout met zijne schepenen sal zitten twe ordinaris rechtdagen ter weecke om partijen recht ende justi tie te administreren te weeten des maendaechs ende des vrijdaechs zonder dat den schout ander recht- daeghen sal moegen maecken ofte verleggen ten ware op die zelfen dagen quamen heijlige dagen. Verdere ontwikkelingen in het bestuur Met de groei van de welvaart en de bevolking zijn er, eerst in de steden, speciale functionarissen gekomen voor de behandeling van de financiën en de dagelijkse zaken, genaamde burgemeesteren. Ook in Schoorl zijn er burgemees ters, twee in getal, gekomen. Bij octrooi van het jaar 1600 is aan de inwoners van Schoorl geoctroyeert en geconsenteert om over te gaan tot de selectie 'van drie buiere van welke drie den bailu twee sal kies- sen die gehouden sullen sijn gedu rende haer tijd dat zij buiremeesters zijn alle gemeente saecken dorp aengaende waer te nemen'. In de steden zijn daar naast raadscolleges ontstaan uit de meest vermogende inwoners met wie overleg gepleegd werd omtrent financiële en andere zaken, genaamd vroedschappen. Ook in Schoorl is er een college van vroedschappen gekomen onder de naam agtmannen. In de 18e eeuw waren er 22 agtmannen. De ontwikkeling van het graaf schap heeft ook geleid tot decen tralisatie van het bestuur. Reeds in de 13e eeuw is het graafschap ver deeld in baljuwschappen met aan het hoofd een baljuw. Ook zijn ambachten in leen gegeven aan adellijke geslachten. Schoorl eerst in 1409 aan Jan van Heemstede en later aan de heren Van Brederode totdat dit geslacht in 1679 uitstierf. Schoorl keerde daarmee terug in de boezem van de grafelijkheid. De Hollandse graaf Filips II, tevens koning van Spanje, had men intussen in 1581 verlaten, waarna de Staten van Holland de grafelijkheid hebben voortgezet. Deze hebben het overheidsgezag ten platttelande beschouwd als een zaak in de handel en in 1722 is Schoorl als heerlijkheid voor 13.000,- gulden verkocht aan J.A. van Egmond van de Nijenburg. Dit geslacht is later opgevolgd door het geslacht Van Foreest. Het was een gezag op afstand. De ambachtsheer deed alle benoemin gen in het dorp (eventueel op voordracht). De ambachtsheer was verder in het genot van de z.g. heerlijke rechten (o.m. het jachtrecht, het visrecht en het recht op wind). Deze laatste rechten hebben na de definitieve afschaffing van de ambachtsheren in 1848 nog een lang leven gehad. Wetgeving Vanaf de 16e eeuw hebben schout en schepenen van Schoorl van hun recht om te keuren gebruik gemaakt door een keurboek vast te stellen ('ten eijnde alle dingen met vreede en vrientschap ende een- drachtigheijt in de gemeente gehanteert ende uijtgerecht mogen wordennaar ouder gewoonte vol gens haer oude regt ende prevele- gien'). Dit in de loop der tijd uitge breide document omvatte in de 18e eeuw 111 artikelen overwe gend met strafrechtelijke bepalin gen. Enkele bepalingen hebben evenwel betrekking op de wijze van procederen en op het burger lijk recht. Rechtspraak Vanuit hedendaags gezichtspunt was de rechtsbedeling onder het oud bewind sterk afwijkend. Van ouds losten de stamgenoten pro blemen onder elkaar op in een gezamenlijke vergadering. Daartoe werd in de open lucht een stuk grond afgebakend waarin de lei ding van het gerecht plaats nam (het spannen van de vierschaar). De vergadering sprak een oordeel uit. Later namen niet alle stamge noten meer deel aan de beslissing, doch een aantal buren die daartoe aangewezen werden, genaamd schepenen. Ten tijde van de oudste Cultuur-historische Vereniging Scoronlo 2000-21

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Scoronlo: uitgave van de cultuurhistorische vereniging Scoronlo | 2000 | | pagina 9