n
f^lèk '^>^4,
4f^P
d"<vJ-|0ü f v)" /Of.^; f*"
A<
<7?L rf* Wï—
/^.-fl/fS ;L <!,-. L
fait* F-
3
d?L
•X»?) \?r^J> "^A> -tf-vA0* Wr|ï- ?f\
-V^J
i» F />i»)
AcKr» M^-
-AC?
A V7
^P- a*~ yj.y-r»an L A
Of
JÜreé,
v a r - /Vi v,(-* L_/*JL,,
vyyrrd} y
"Vt> "vF^vUjra^^
■wt-o- K'- ^vCy,
tflA?>7 V j- -Vr
ijnn v»y ?jtA? i5
<5 m?\P
VkO TT
(&-W
i^vi
T»'»! yJi
P ./- --H-A
(JVJJ -W A 7 4
V H'
Deze illustratie is een fragment uit
een privilege dat Hendrik van
Brederode in het jaar 1565 aan
Schoorl gegeven heeft. In het privile
ge wordt onder meer bepaald dat de
schepenbank in Schoorl tweemaal
per week dient te zitten. Nadat de
ambachtsheer geconstateerd heeft
dat er in Schoorl geen vaste zittings
dagen van de schepenbank zijn,
volgt bijgaande tekst.
Wij willende en ist dat begeren daer
inne te versijnen. Soo wij van nu
voertaan geordonneert en gestatu-
eert hebben, orfonneren en statu-
eren bij desen dat den schout met
zijne schepenen sal
zitten twe ordinaris rechtdagen ter
weecke om partijen recht ende justi
tie te administreren te weeten des
maendaechs ende des vrijdaechs
zonder dat den schout ander recht-
daeghen sal moegen maecken ofte
verleggen ten ware op die zelfen
dagen quamen heijlige dagen.
Verdere ontwikkelingen in het bestuur
Met de groei van de welvaart en
de bevolking zijn er, eerst in de
steden, speciale functionarissen
gekomen voor de behandeling van
de financiën en de dagelijkse
zaken, genaamde burgemeesteren.
Ook in Schoorl zijn er burgemees
ters, twee in getal, gekomen. Bij
octrooi van het jaar 1600 is aan de
inwoners van Schoorl geoctroyeert
en geconsenteert om over te gaan
tot de selectie 'van drie buiere van
welke drie den bailu twee sal kies-
sen die gehouden sullen sijn gedu
rende haer tijd dat zij
buiremeesters zijn alle gemeente
saecken dorp aengaende waer te
nemen'. In de steden zijn daar
naast raadscolleges ontstaan uit de
meest vermogende inwoners met
wie overleg gepleegd werd
omtrent financiële en andere
zaken, genaamd vroedschappen.
Ook in Schoorl is er een college
van vroedschappen gekomen
onder de naam agtmannen. In de
18e eeuw waren er 22 agtmannen.
De ontwikkeling van het graaf
schap heeft ook geleid tot decen
tralisatie van het bestuur. Reeds in
de 13e eeuw is het graafschap ver
deeld in baljuwschappen met aan
het hoofd een baljuw. Ook zijn
ambachten in leen gegeven aan
adellijke geslachten. Schoorl eerst
in 1409 aan Jan van Heemstede en
later aan de heren Van Brederode
totdat dit geslacht in 1679 uitstierf.
Schoorl keerde daarmee terug in
de boezem van de grafelijkheid.
De Hollandse graaf Filips II,
tevens koning van Spanje, had
men intussen in 1581 verlaten,
waarna de Staten van Holland de
grafelijkheid hebben voortgezet.
Deze hebben het overheidsgezag
ten platttelande beschouwd als een
zaak in de handel en in 1722
is Schoorl als heerlijkheid voor
13.000,- gulden verkocht aan J.A.
van Egmond van de Nijenburg.
Dit geslacht is later opgevolgd
door het geslacht Van Foreest. Het
was een gezag op afstand. De
ambachtsheer deed alle benoemin
gen in het dorp (eventueel op
voordracht). De ambachtsheer was
verder in het genot van de z.g.
heerlijke rechten (o.m. het
jachtrecht, het visrecht en het recht
op wind). Deze laatste rechten
hebben na de definitieve
afschaffing van de ambachtsheren
in 1848 nog een lang leven gehad.
Wetgeving
Vanaf de 16e eeuw hebben schout
en schepenen van Schoorl van hun
recht om te keuren gebruik
gemaakt door een keurboek vast te
stellen ('ten eijnde alle dingen met
vreede en vrientschap ende een-
drachtigheijt in de gemeente
gehanteert ende uijtgerecht mogen
wordennaar ouder gewoonte vol
gens haer oude regt ende prevele-
gien'). Dit in de loop der tijd uitge
breide document omvatte in de
18e eeuw 111 artikelen overwe
gend met strafrechtelijke bepalin
gen. Enkele bepalingen hebben
evenwel betrekking op de wijze
van procederen en op het burger
lijk recht.
Rechtspraak
Vanuit hedendaags gezichtspunt
was de rechtsbedeling onder het
oud bewind sterk afwijkend. Van
ouds losten de stamgenoten pro
blemen onder elkaar op in een
gezamenlijke vergadering. Daartoe
werd in de open lucht een stuk
grond afgebakend waarin de lei
ding van het gerecht plaats nam
(het spannen van de vierschaar).
De vergadering sprak een oordeel
uit. Later namen niet alle stamge
noten meer deel aan de beslissing,
doch een aantal buren die daartoe
aangewezen werden, genaamd
schepenen. Ten tijde van de oudste
Cultuur-historische Vereniging Scoronlo 2000-21