De geschiedenis van het spoor rond Schoorl Het was in de tijd van paard en (benen)wagen. Vervoer over water was een mogelijkheid, auto's bestonden nog niet. Echter, een sterk overal opkomend goed en snel vervoer was in opmars: het ver voer per spoor. Het was de Noorder Stoomtram Maatschappij die uiteindelijk een spoorlijn naar Schoorl realiseerde. Hoe dit in zijn werk ging wordt beschreven in dit artikel, onderdeel van een in drieën te verschijnen artikelenreeks over het spoorvervoer in Schoorl. Jfryi'ght De oprichting van de 'Noorder Stoomtram Maatschappij' Aan het einde van de vorige eeuw, in het begin van de negentiger jaren, werd ook in onze regio al geroepen om een railverbinding door het Geestmerambacht en de Zijpe. Echt serieus werd het pas in 1890 wanneer H.W. Arkes uit Enkhuizen (directeur van de paardentram Hoorn-Enkhuizen) een plan indient om een tramlijn van Haarlem via Alkmaar en de Zijpe naar Schagen aan te leggen. Hij vraagt het provinciebestuur om een renteloos voorschot van f 150.000,-. Men gaat accoord als hij voor 15 november 1891 een naamloze vennootschap opricht die de aan leg van de tramlijn moet bewerk stelligen. Het gaat echter niet door. De volgende poging wordt gedaan door de heer Lubcke (een Belgische particulier). Hij wilde landbouwprodukten vervoeren vanuit de Zijpe naar Schagen en Alkmaar. Ook dit plan mislukt echter. Hij heeft in 1894 wel de concessie voor de lijn Haar lem-Beverwijk-Alkmaar verkre gen. Deze lijn werd 21 juni 1896 geopend voor het traject Haarlem - Beverwijk en vervolgens op 15 februari 1897 verlengd tot Alkmaar (Nieuwlandersingel, de spoorbreedte bedroeg 1.000 mm). Op 28 september 1896 komt er eindelijk schot in. Een aantal nota belen komt bijeen om de mogelijk heid van een tramlijn door de Zijpe te bespreken en na een 2e bijeenkomst, op 6 oktober te Schagen, wordt er op 8 oktober daaraanvolgend een tramcomité opgericht met de welluidende naam 'De Noorder Stoom tramvereniging' Men stelde het voorlopige tracé van deze lijn vast, namelijk Alkmaar (Tienenwal - beginpunt van de tramlijn Alkmaar-Purme- rend met een doorgaande verbin ding naar Amsterdam) tot Zijper- sluis langs de oostzijde van het Noord-Hollands kanaal en vanaf Zijpersluis via de westzijde van de Groote Sloot naar Schagerbrug, over de Schagerbrug naar de Lagedijk en via het centrum van Schagen naar het H.S.M. station. In 1898 is men zover dat de voor lopige concessies (van de gemeente- en polderbesturen) zijn verkregen. Maar de goedkeuring van de Gedeputeerde Staten laat nog op zich wachten want de financiën zijn nog niet geheel rond. In Alkmaar werd rond die tijd 'Het comitee ter bevordering eener stoomtram verbinding Alkmaar naar Bergen' opgericht, ook wel tramcomité 'Bosman - Schipper' genoemd. De Noorder Stoomtram vereniging (NdSM) besluit hier mee te gaan samenwerken (22 september 1898), waarbij men denkt aan een smalspoorlijn aan de westzijde van het Noord- Hollands kanaal tot ter hoogte van Koedijk. Bij Koedijk zou dan een splitsing naar Bergen en Schagen uitgevoerd worden, de lijn naar de Zijpe zou hier het kanaal met een brug oversteken en langs de oost kant verder gaan tot aan Burgervlotbrug waarna de oude route gevolgd werd naar Schagen station. Eind 1898 heeft men het plan gewijzigd naar een uitvoering in normaalspoor (1435 mm - stan daard spoormaat) om goederen wagons door te kunnen voeren van de Spoorwegen. Men hoeft dan niet over te laden in Alkmaar en Schagen. Verder wil men Alkmaar en Schagen kunnen aan sluiten op de stationssporen. Deze wijzigingen brengen echter aan zienlijke meerkosten met zich mee, het aanleggen van een trambaan in smalspoor is namelijk aanzienlijk goedkoper dan in normaalspoor. Het tracé is inmiddels ook ge wijzigd namelijk, vanaf Koedijk nu via de westzijde van het Noord- Hollands kanaal naar Schoorl. Dan via een brug bij Schoorldam naar Warmenhuizen en vervolgens door de Zijpe naar Schagen. De concessie wordt in 1899 aange vraagd, de begroting bedraagt f 900.000,-.Er wordt met de Hol- landsche IJzeren Spoorweg Maat schappij (H.IJ.S.M.), de latere H.S.M. op 22 oktober 1903 een overeenkomst gesloten waarbij de H.S.M. de exploitatie van de lijn ter hand zal nemen. Op 28 november 1904 wordt de 'N.V. Noorder Stoomtram Maat schappij' opgericht, gevestigd op de Kennemerstraatweg nr. E2 te Alkmaar met als voorzitter de heer G.C. Huls, burgemeester van Zijpe en secretaris/penningmeester Cultuur-historische Vereniging Scoronlo '99-20

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Scoronlo: uitgave van de cultuurhistorische vereniging Scoronlo | 1999 | | pagina 6