De geschiedenis van het spoor
rond Schoorl
Het was in de tijd van paard en (benen)wagen. Vervoer over water was een mogelijkheid, auto's
bestonden nog niet. Echter, een sterk overal opkomend goed en snel vervoer was in opmars: het ver
voer per spoor. Het was de Noorder Stoomtram Maatschappij die uiteindelijk een spoorlijn naar
Schoorl realiseerde. Hoe dit in zijn werk ging wordt beschreven in dit artikel, onderdeel van een in
drieën te verschijnen artikelenreeks over het spoorvervoer in Schoorl.
Jfryi'ght
De oprichting van de 'Noorder
Stoomtram Maatschappij'
Aan het einde van de vorige eeuw,
in het begin van de negentiger
jaren, werd ook in onze regio al
geroepen om een railverbinding
door het Geestmerambacht en de
Zijpe. Echt serieus werd het pas in
1890 wanneer H.W. Arkes uit
Enkhuizen (directeur van de
paardentram Hoorn-Enkhuizen)
een plan indient om een tramlijn
van Haarlem via Alkmaar en de
Zijpe naar Schagen aan te leggen.
Hij vraagt het provinciebestuur
om een renteloos voorschot
van f 150.000,-.
Men gaat accoord als hij voor
15 november 1891 een naamloze
vennootschap opricht die de aan
leg van de tramlijn moet bewerk
stelligen. Het gaat echter niet door.
De volgende poging wordt gedaan
door de heer Lubcke
(een Belgische particulier).
Hij wilde landbouwprodukten
vervoeren vanuit de Zijpe naar
Schagen en Alkmaar. Ook dit plan
mislukt echter. Hij heeft in 1894
wel de concessie voor de lijn Haar
lem-Beverwijk-Alkmaar verkre
gen. Deze lijn werd 21 juni 1896
geopend voor het traject Haarlem -
Beverwijk en vervolgens op
15 februari 1897 verlengd tot
Alkmaar (Nieuwlandersingel, de
spoorbreedte bedroeg 1.000 mm).
Op 28 september 1896 komt er
eindelijk schot in. Een aantal nota
belen komt bijeen om de mogelijk
heid van een tramlijn door de
Zijpe te bespreken en na een
2e bijeenkomst, op 6 oktober te
Schagen, wordt er op 8 oktober
daaraanvolgend een tramcomité
opgericht met de welluidende
naam 'De Noorder Stoom
tramvereniging'
Men stelde het voorlopige tracé
van deze lijn vast, namelijk
Alkmaar (Tienenwal - beginpunt
van de tramlijn Alkmaar-Purme-
rend met een doorgaande verbin
ding naar Amsterdam) tot Zijper-
sluis langs de oostzijde van het
Noord-Hollands kanaal en vanaf
Zijpersluis via de westzijde van de
Groote Sloot naar Schagerbrug,
over de Schagerbrug naar de
Lagedijk en via het centrum van
Schagen naar het H.S.M. station.
In 1898 is men zover dat de voor
lopige concessies (van de
gemeente- en polderbesturen) zijn
verkregen. Maar de goedkeuring
van de Gedeputeerde Staten laat
nog op zich wachten want de
financiën zijn nog niet geheel
rond.
In Alkmaar werd rond die tijd
'Het comitee ter bevordering eener
stoomtram verbinding Alkmaar
naar Bergen' opgericht, ook wel
tramcomité 'Bosman - Schipper'
genoemd. De Noorder Stoomtram
vereniging (NdSM) besluit hier
mee te gaan samenwerken
(22 september 1898), waarbij men
denkt aan een smalspoorlijn aan
de westzijde van het Noord-
Hollands kanaal tot ter hoogte van
Koedijk. Bij Koedijk zou dan een
splitsing naar Bergen en Schagen
uitgevoerd worden, de lijn naar de
Zijpe zou hier het kanaal met een
brug oversteken en langs de oost
kant verder gaan tot aan
Burgervlotbrug waarna de oude
route gevolgd werd naar Schagen
station.
Eind 1898 heeft men het plan
gewijzigd naar een uitvoering in
normaalspoor (1435 mm - stan
daard spoormaat) om goederen
wagons door te kunnen voeren
van de Spoorwegen. Men hoeft
dan niet over te laden in Alkmaar
en Schagen. Verder wil men
Alkmaar en Schagen kunnen aan
sluiten op de stationssporen. Deze
wijzigingen brengen echter aan
zienlijke meerkosten met zich mee,
het aanleggen van een trambaan in
smalspoor is namelijk aanzienlijk
goedkoper dan in normaalspoor.
Het tracé is inmiddels ook ge
wijzigd namelijk, vanaf Koedijk nu
via de westzijde van het Noord-
Hollands kanaal naar Schoorl. Dan
via een brug bij Schoorldam naar
Warmenhuizen en vervolgens
door de Zijpe naar Schagen.
De concessie wordt in 1899 aange
vraagd, de begroting bedraagt
f 900.000,-.Er wordt met de Hol-
landsche IJzeren Spoorweg Maat
schappij (H.IJ.S.M.), de latere
H.S.M. op 22 oktober 1903 een
overeenkomst gesloten waarbij de
H.S.M. de exploitatie van de lijn
ter hand zal nemen.
Op 28 november 1904 wordt de
'N.V. Noorder Stoomtram Maat
schappij' opgericht, gevestigd op
de Kennemerstraatweg nr. E2 te
Alkmaar met als voorzitter de heer
G.C. Huls, burgemeester van Zijpe
en secretaris/penningmeester
Cultuur-historische Vereniging Scoronlo '99-20