Qt\$j£am
optimisme; men stelde zich meer
open voor veranderingen, wat
weer zijn uitwerking had op
nieuwe ontwikkelingen in de
wetenschap, de technologie, kunst
en wetenschap. Die uitwerking
speelde in de architectuur een rol,
doordat de 'open architectuur'
ontstond. De bouwstijl uit die tijd
werd 'het Nieuwe Bouwen' of 'het
functionalisme' genoemd. Bij deze
bouwstijl hadden het buitenleven
en de zon een drievoudige beteke
nis. De bouwstijl was tegen
gesteld aan de bouw van de don
kere huizen van de 19e eeuw, hij
sloot aan op de bewustwording
van de natuur en hij was voor
iedereen het symbool van de open
heid die ze nastreefden.
In de jaren dertig bracht de jonge,
progressieve advocaat
R.H. Dijkstra uit Amsterdam met
zijn vrouw, iedere zomer zijn
vakantie door in Schoorl. Zij
behoorden tot de eerste generatie
van jonge architecten en kunste
naars, waardoor hij in contact
kwam met de vooruitstrevende
jonge architecten B. Merkelbach en
Ch.J.F. Karsten jr., met wie hij
samen het zomerhuis ontwierp.
(Merkelbach werkte later aan de
AVROstudio in Hilversum,
het Rijnhotel in Rotterdam en het
GAK-gebouw in Amsterdam).
Het zomerhuis moest anders
worden dan de traditionele,
gesloten bouw met te weinig
ramen. Het thema ruimtelijkheid
moest met dit huis centraal staan;
het zou open moeten worden,
gericht op de stand van de zon en
met uitzicht op het landschap en
geheel in het teken van 'leven in
de natuur'. Revolutionair werden
de twee, aan de zuid/oost- en de
zuid/westzijde van de woon
kamer aangebrachte stalen schuif
wanden met glas, als garage
deuren opgehangen aan rails, die
in hun geheel naar buiten schui
ven, waardoor ze windschermen
Herinnerend aan de betekenis van 'biotoop', denk ik; waarom niet
ook het levensgebied voor een mens.
Een optimale leefomgeving voor de mens is een plek om te wonen
in harmonie met zijn omgeving: De biotoop.
zon zoekende toeristen, de ons
kustdorp kleurden. Het straat
beeld zag toen nog grotendeels
zwart van de bloemetjesschorten
en boerenkledij en op het strand
diende het lichaam keurig bedekt
te blijven. Dijkstra vond de omge
ving hier zo mooi, dat hij op een
geschikte plek een eigen zomer
huis zou willen laten bouwen. Hij
vond de plek die hij geschikt vond,
ten opzichte van de stad van de
zon en het uitzicht over het mooie
landschap, in de polder aan de
Nieuweweg. De Schoorlaars ver
klaarden hem voor gek, want
niemand ging toen nog in de laag
gelegen polder wonen waar je
allerlei ziektes, zoals malaria op
kon lopen. In 1930 kocht hij toch
het gewilde stuk weiland voor
slechts een kwartje per vierkante
meter!
Dijkstra verkeerde in een kring
voor het terras vormen. Afhanke
lijk van de windrichting kunnen
de schuifwanden opengezet wor
den, waardoor op het terras, uit de
wind kan worden geleefd. Met
deze schuifwanden lijkt het of men
'op de wind zeilt'.
Als de schuifwanden openstaan
kan er, op het terras zittend, wor
den ervaren hoe het landschap met
de weide, het gazon en het terras,
als het ware bij het zomerhuis
wordt getrokken. De woonkamer
maakt op deze manier deel uit van
de buitenruimte. Andersom, van
uit het zomerhuis gezien, wordt
het terras met de overgang van het
gazon, de weide en het landschap
een verlengstuk van het huis.
Toevoeging van beplanting aan
deze ruimten zou een belemme
ring zijn geweest van de openheid.
Het landschap, de weide behoren
de bij het zomerhuis en het glad
gemaaid gazon, staan
onlossmakelijk met het terras en
het huis in verbinding.
Net als molens, maar ook als een
schip lijkt het of dit huis 'leeft van
de wind'. Als er een harde zuid
westen wind op komt zetten moe
ten de schuifwanden dicht. Zelfs
als dan de zon schijnt is niet aan
deze wind te ontkomen. Dan is
Teven met de natuur' ook een feit.
Binnen, met gesloten deuren, is het
erg goed toeven. Merkelbach
haalde voor die tijd veel architec
tonische hoogstandjes uit, waaron
der bijvoorbeeld een voor die tijd
ongebruikelijk systeem van door-
geefkast met luik tussen keuken
en eethoek voor het functionele
gebruik de ruimte van het zomer
huis.
Vanaf 1934 werd het huis de hele
zomer, van mei tot september,
bewoond door de familie. Met
proviand en kinderen in de bolder
wagen vertrok men vroeg in de
ochtend naar het strand om
's avonds bruin gespeeld terug te
keren. De strandtent kon men zelfs
tot de volgende dag op het strand
laten staan, want er kwam toch
niemand anders baden. De kinde
ren kregen buiten de schoolvakan
ties bijles van mevrouw Arpeaux
van de dorpsschool en er mocht op
de naburige boerderij worden
geholpen. Ondertussen ging vader
Dijkstra iedere dag in zijn T-Fordje
naar zijn kantoor in Amsterdam
via de klinkerweg Alkmaar-
Heiloo-Limmen-Zaanstreek-
Amsterdam.
In de oorlog bewoonde de uit het
dorp geëvacueerde onderwijzeres
het huis nog een paar jaren. Zij
maakte het terras knus door langs
de terrasrand geraniums te plan
ten. Vanaf 1943 heeft de onder
gronds verzetsgroep van Schoorl
in dit huis een tijd gebivakkeerd,
tot ze er na een jaar door de Duit
sers werden uitgeschoten. Door
dat het huis hierdoor beschadigd
raakte, werd het na de oorlog
opgeknapt. Hier en daar zijn er
aanpassingen aan het huis aange
bracht, maar in hoofdlijnen is er
weinig veranderd.
In de jaren vijftig was er een drang
om het huis en de omgeving wat
'aan te kleden'. Zo werden op de
terrasmuurtjes plastieken en in het
gazon een zonnewijzer geplaatst.
Cultuur-historische Vereniging Scoronlo '99-20
