eg
f oJrr.
e£evn~ Jfcvj'frgM
t
Abtitjl! _t
OtAtifm
Wat waren nu de uiteindelijke
conclusies die uit de schietproeven
in de duinen bij Schoorl getrokken
konden worden? De proeven
waren heel nuttig gebleken, de
weerstand tegen brisantgranaten
was groot bevonden. De beste
betonsamenstelling die als dek
king gebruikt kon worden werd
uiteindelijk gevormd door cement-
beton van hardsteenslag. Hier
bovenop verdiende het aanbren
gen van een dekking van zand
zeker geen aanbeveling. Het aan
brengen van een ijzeren beplating
aan de binnenzijde voorkomt dat
na beschieting betonbrokken op
de manschappen komen en zoals
de onderzoeker schrijfthet
moreel van het in het gebouw
gehuisveste troepen wordt niet
geschaad doordat deze in de dek
kingen scheuren zien ontstaan".
De beschietingen op de gebouwen
werden uitgevoerd met 21 cm
brisantgranaten en met brisant- en
pantsergranaten uit een kanon van
15 cm. De mortieren van Krupp
waarmee ze werden afgeschoten
golden als de krachtigste uit het
toenmalig belegeringsgeschut.
Na de proefnemingen was er ken
nelijk nog één fort in zo'n goede
conditie dat deze langdurig kon
blijven bestaan. Een wandelkaart
uit 1911 geeft echter op die plek
nog drie posities aan met daarop
echter één naam vermeld: 't Fort".
Het kan dus zijn dat in 1911 er
naast dit fort nog twee, waar
schijnlijk vervallen, overblijfselen
van de andere forten bestonden.
Volgens deze kaart liep er in het
westelijke duingebied slechts één
pad. Dit werd het "Zee Pad"
genoemd. Dit pad liep in het ver
lengde van de Mariaweg, recht
streeks naar de plaats van de for
ten. Let wel, de Mariaweg liep
toen niet verder dan de
Wilhelminalaan terwijl hij nu tot
de "Dr. van Steinweg" loopt!
Voor één fort gold kennelijk dat de
inspanning te groot was om hem
te verwijderen. Alles ging in die
tijd immers nog met handkracht.
Alle andere forten waren na
afloop van de beschietingen ken
nelijk dermate vernield dat zij
geruimd werden.
HET SPOOR
De bouwmaterialen benodigd
voor de bouw van deze "forten"
werden aangevoerd door een spe
ciaal gebouwde genielijn die vanaf
de Franschman westelijk langs een
bestaand duinpad in de richting
van het toen nog niet bestaande
Bergen aan Zee liep. Deze genie
lijn van 60 cm spoorbreedte werd
gebouwd in 1892 en werd
gebruikt tot 1894. Op deze smal-
spoorlijn reed een locomotief voor
dienst in onze duinen gebouwd in
1892 met de naam, hoe kan het
dan ook anders: "Schoorl". Deze
locomotief vervoerde naast mate
rieel, gelegen op lorries, ook per
sonen die op langsbanken zaten.
HET LAATSTE FORT
Het laatst overgebleven fort werd
pas veel later opgeruimd. De pre
cieze datum van verwijdering heb
ik helaas niet kunnen achterhalen
maar volgens Schoorlaars die het
kunnen weten is dit in ieder geval
na de 2e wereldoorlog gebeurd.
Deze Schoorlaars en oud
Schoorlaars zeiden dat het om een
boogvormig opgemetseld rood
bakstenen bouwwerk ging met
een toog. Het baksteen was van
een zo'n grote hardheid werd ver
teld, dat eigenlijk van beton
gesproken kon worden zoals dit
ook in de omschrijving van de
tekening staat. Het fort bestond uit
enkele vertrekken die vlak voor de
oorlog grotendeels dichtgestoven
waren. Je kon er nog wel in staan
maar de vertrekken waren niet
goed meer te onderscheiden. Door
dit dichtstuiven kon je je ook
slecht voorstellen hoe groot het
fort werkelijk was. Ook omdat het
fort enigszins verzonken leek in
het omringende landschap: vanuit
zee was niets zichtbaar en vanaf
de oostkant alleen als je wist waar
het lag. Van de bovenkant wist
één Schoorlaar zich te herinneren
dat dit plat en van beton was. De
andere geïnterviewden spreken
deze betonnen dakconstructie per
tinent tegen. Het kan natuurlijk
wel zo zijn dat het oorspronkelijk
aanwezige betonnen dak na kapot
geschoten te zijn verwijderd werd
waarna de nog redelijk in tact
zijnde resten ongesloopt zijn
gebleven. Dit bespaarde immers
dure sloopkosten.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog
was het duingebied spergebied.
Welhaast uitgesloten is dat het het
bouwwerk toen gebruikt werd
door de bezetter. In ieder geval
komt het fort niet voor op de kaar
ten van het Bureau Registratie
Verdedigingswerken gemaakt in
1947.
Het definitieve eind kwam in de
late zeventiger jaren toen de firma
Kruk het bouwwerk sloopte.
Waarschijnlijk is dit toen in één
moeite doorgegaan tezamen met
de sloop van bunkers uit de twee
de wereldoorlog. Dit omdat er
geen aparte sloopvergunning, die
door Rijkswaterstaat afgegeven
moet zijn, te vinden was. De firma
Kruk zelf kon hier geen uitsluitsel
over geven omdat ook hun archief
(in 1996) geruimd is. Het puin van
dit fort is uiteindelijk verwerkt als
kustversterking en wel aan weers
zijden van twee strekdammen pal
ten noorden van paal 29.
Tenslotte: een foto van dit laatste
fort lijkt niet te bestaan. Ik hoop
dat een ieder die nuttige informa
tie of toch een foto en informatie
heeft die hierboven niet vermeld is
dit mij laat weten.
R. Boer
BRONNEN:
Vele Schoorlaars en Oud-
Schoorlaars
J. Kok. Stoomtram rond Alkmaar,
1981.
F.D. Zeiler. Nollen Krochten
Blinken. Duintoponiemen tussen
Wijk aan Zee en Camperduin,
1995.
J.R. Verbeek. Kustversterkingen
1900 -1940.
J.H. de Man. Gewapend en onge
wapend beton in de versterkings
kunst. Uit de Ingenieur jrg. 1922,
no 12, blz 210/213.
Kaart Uitwaterende Sluizen in
Kennemerland en West-Friesland
(1680, laatstelijk herzien in 1745).
Topografische Kaart van 1877,
gedeeltelijk herzien in 1908
Concessieboek
Hoogheemraadschap, archief te
Huisduinen
Cultuur-historische Vereniging Scoronlo
