Bij het einde van het Jan van Scoreljaar 1495-1995 door J. P. Keuris. Friesische Meister um 1550/1555. Bildnis des Wiedertaufers David Joris (invnr. 561). Gefirniste Tempora auf Eichenholz 89x68.5 cm. Eigendom: Oeffentliche Kunstsammlung Basel Kunstmuseum. Foto: Martin Bühler. De door onze plaatselijke historicus Wil Janssen samengestelde fietsroute heeft deze zomer zeer velen in contact gebracht met het landschap van Schoor] en Zijpa De videofilm heeft zeker ook de mensen naar de musea in Haarlem en Utrecht gebracht, en misschien zelfs naar Londen of Oostenrijk of Italië. Wat nu volgt, is een zeer persoonlijke ervaring. Als Zijpenaar werd ik door mijn geschiedenisleraar Kroeskop (Kweekschool Alkmaar) in de oorlogsjaren gewezen op het belang van de streekgeschiedenis voor het onderwijs. Zo las ik in de winter '44-'45 de dissertatie van Dr. Belonje over de Zijpe en het boek van Jkvr. Dr. C. H. de Jonge over de schilder Jan van Scorel. Door beide boeken had ik belangstelling voor deze Schoorlse Jan gekregen. Maar meer nog: toen ik in 1957 in het Kunstmuseum van de Zwitserse stad Basel het portret van de Nederlandse doopsgezinde voorganger David Joris zag, was mijn interesse voor deze Leonardo da Vinci van de Lage Landen gewekt. Toen ik jaren later in Rome op zoek was naar het graf van de wat wij plegen te noemen - Nederlandse Paus, werd ik mij bewust hoe Europees de samenleving in het begin van de 16e eeuw was. Adrianus is in Rome bekend als de duitse paus uit Utrecht. Nederland bestond toen nog niet! In maart 1995 verschafte ik mij de foto van het portret van David Joris, wat in 1957 aan Jan van Scorel werd toegeschreven, staat nu gerangschikt onder: "Friesische Meister". Toen ik, thuisgekomen, te rade ging bij de Schoorlse Jan van Scorel-kenner Koeman, kon deze mij het boek Ketters' van Theun de Vries meegeven waaruit het volgende over David Joris vermeld staat op blz. 606: "Ook met de volgelingen van David Joris trad Menno Simons in discussie, inzonderheid over David Joris' toenemende neiging om zich in mystische bespiegelingen te verliezen. David Joris zelf was op dit dispuut niet meer aanwezig. Hij had de hem door de dopers nooit vergeven fout begaan om in 1544 heimelijk uit te wijken naar Basel, toen hem en zijn aanhangers in Oost-Friesland het vuur te na aan de schenen werd gelegd. Hij leefde in de Zwitserse stad met zijn gezin onder de naam Jan van Brugge als hervormd refugié, een welgesteld en geacht burger. Het bedrog kwam pas uit na zijn dood." Het schilderij werd in 1714 door de stadsregering van Basel aan het Museum geschonken. Nu al eerder uit Warmenhuizen het bericht kwam dat de plafond schilderingen niet van de hand van Jan van Scorel zijn, vind ik het jammer aan het einde van het jubileumjaar te moeten melden, dat ook het portret van David Joris niet van Jan van Scorel is. Het zij zo! 1

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Scoronlo: uitgave van de cultuurhistorische vereniging Scoronlo | 1995 | | pagina 3