HEER HUGO EN ZIJN WATERPLAS
John Moesker
48.
Want West-Friesland in de Middeleeuwen was
haast net zo onherbergzaam als nu de moeras
gebieden van de Amazone. Terwijl de ene
voet nog vaste bodem voelde dreigde de ande
re stapper al onder te gaan in de soppigheid
van de modder.
Kortom; één grote waterwirwar waar water
wild welig tierde.
Soms hoor je mensen wel eens zeggen dat
zij dolgraag in de Middeleeuwen hadden
willen leven. Als zij hun voorkeur nog wat
nauwkeuriger maken dan belanden ze na
melijk al snel bij de rol als koene ridder.
Deze dagdromers zijn al snel te ontnuchte
ren als ze de geschiedenisboekjes zouden le
zen over West-Friesland in die tijd. Ik ver
moed dat zij vief tot de keuze zullen komen
om de "tijdmachine" onaangeroerd te laten
en ridder Ivanhoe te bekijken via de kleu
rentelevisie.
Zo sneuvelde in 1256 koning Willem 2 in de Berkmeer
(Veenhuizen) toen hij in gevecht was met de Westfriezen
Het verhaal wil dat Willem met zijn paard door het ijs zak
te, waarna de plaatselijke bevolking de, toen nog maar 28-
jarige, koning simpelweg doodknuppelde.
Oog om oog, tand om tand gold toen ook al als devies.
Daarmee deed hij belangrijk werk. Want als de Huigendijk
er niet zou zijn geweest kon het water van de Schermer en
Huigenwaard zich gemakkelijker met elkaar verenigen.
Bovendien, en dat is nog veel belangrijker, zou het water
van de toenmalige Zuiderzee vrij spel hebben gehad tot ver
in West-Friesland.
Over "onze" Heer Hugo is verder weinig bekend. Over zijn
laatste levensdagen rept geen enkele biograaf. Wel moet hij
voor 1254 de laatste adem hebben uitgeblazen want toen
werd hij al "wijlen Hugo" genoemd.
Er gaat nog één merkwaardig verhaal over de Waard en de
omgeving. Het moet in de Middeleeuwen zijn geweest dat
het op en om dit gebied behoorlijk moet hebben gespookt.
Het dwarse karakter van de Westfriezen moet voor de gra
ven van Holland vaak aanleiding zijn geweest om, door
middel van krijgsgewoel, deze woeste rakkers onder de
duim te houden. De successen waren voor beide partijen
sterk wisselend.
Bron:
Temidden van die waterwoestenij woonde een
volkje dat als moeilijk en weerbarstig is te be
stempelen. Heersers in die tijd zouden de lezer
in geuren en kleuren kunnen vertellen hoeveel
moeite zij hebben moeten doen om die
Wesrfriezen te laten wennen aan de wetten
van de Middeleeuwen. Menigmaal moet er in
dit gebied strijd zijn geleverd. Even vaak zal
de "gevestigde orde" het hebben moeten afleg
gen tegen de "barbaren"
Wat die Westfriezen niet ontzegd kan worden
is hun dapperheid. Maar tegelijker tijd waren
ze ook vol vrees voor de goden en voor het
genadeloze water dat dikwijls zonder aankon
diging have en goed kon overspoelen.
om mensen bijnamen te geven. Zo wil het verhaal dat Heer
Hugo ook wel Hugo van de Huigendijk werd genoemd.
Die "Hugendyc" scheidde destijds al de waterpartijen van
de Schermer en de Huigenwaard. Als we mogen afgaan op
publicaties, zou die waterkering toen een niet al te brede
dijk zijn geweest. Waarschijnlijk dus ook geen "heerbaan"
voor het vervoer van soldaten en hun bagage, op doortocht
naar het hart van West-Friesland, om daar de bevolking
eens mores te leren. Trouwens, al zou die dijk in staat zijn
geweest om het krijgsvolk te torsen, de route zou doodlo
pen in onbetrouwbaar moerasgebied.
Het is waarschijnlijk dat de Huigendijk is aangelegd in de
eerste helft van de dertiende eeuw, nadat bij een grote wa
tersnoodramp de dijk tussen St. Maarten en Schagen was
vernield.
Heer Hugo van Assendelft moet na de catastrofe diep in de
schatkist hebben getast om de dijk te herstellen. Bovendien
besloot hij een reservedijk aan te leggen die zijn gronden
bij Schagen als ook zijn Waard diende te beschermen. Dat
werd de Huigendijk.
In die barre tijd moet Heer Hugo hebben ge
leefd. Als we tenminste afgaan op een in 1950
verschenen boekje van Joh. P. van Mullem,
destijds predikant van Akersloot.
Volgens deze schrijver had Heer Hugo, of
Huig van Assendelft, grote landerijen en wa
terpartijen in zijn bezit in dit deel van West-
Friesland. Ook de Waard was eigendom van
deze edelman. Heer Hugo was geen onbelang
rijk man.In 1235 en 1238 wordt zijn naam al
in verband gebracht met roemruchte edellie
den als Dirk van Velsen Gijsbrecht van
Amstel, Herman van Woerden en IJsbrand en
Symon van Haarlem. Heer Hugo hoorde dus
tot de allerbeste(!) kringen van de toenmalige
ridder jet-set. Ook toen was het al in zwang
Historische fragmenten van een poldergemeente.
Uit vroegere gemeentegidsen Heerhugowaard
Tekst: John Moesker
