32.
Jan, als tuinder, vertelt wat hij allemaal in een
jaar zoal heeft gedaan. In de jaarplanning die hij
heeft gemaakt staan voor veel lezers waarschijn
lijk heel herkenbare zaken. Voor een leek, zoals
ik, is het een mooie opsomming, met benamingen
waar ik nog nooit van gehoord had. Ik zet zijn
jaarplanning in zijn geheel in dit artikel.
Januari en februari: Dit waren vooral de maanden
van onderhoud plegen. Werktuigen schilderen, alles
goed schoonmaken, kisten timmeren, gaasbakken
doorspijkeren. Verder in januari beginnen met kool
omleggen of afzetten als de prijzen goed waren.
Maart: Dan gingen we al weer meer op het land aan
de slag, ploegen, kunstmest strooien. Eind maart
haalden we het stro van de irissen, zetten poters bui
ten als het niet meer vriezend weer was.
April: De zieken zoeken in de tulpen en grijs zoe
ken in de irissen. Aardappelen zetten, doorgaan met
producten afzetten zoals kool, uien, wortelen en ach
ter de vuilen (onkruid) aan in tulpen, irissen, uien.
Tulpen koppen. Koolplanten zaaien op het planten
bed, spuiten voor de gewasbescherming, tulpen en
irissen.
Mei: In mei gingen meestal de laatste bewaarproduc-
ten naar de veiling en kon alles opgeruimd worden.
Het ziek zoeken en grijzen nam veel tijd in beslag.
Eind mei maakten we ook een begin met de aardap-
pelselectie om een zo hoog mogelijke klasse zien te
behouden.
Juni: De kool zetten, eerst planten plukken en dan
zetten met de hand (graafje) of met de eerste planten-
zetter, de Accord. Eind juni beginnen met tulpen
rooien, drogen, pellen sorteren en klaarmaken en af
zetten. In juni was ook de voorjaarsschouw, waarbij
alle slootkanten gemaaid werden en het kroos en af
val uit de sloten gehaald. Machines klaarzetten voor
de verwerking van de bollen, de sorteermachine, de
telmachine, de peltafels enz.
Doorgaan met selecteren en onkruidbestrijding en
soms ook al beregenen met kleine installaties of met
het grote "kanon" van de coöperatie. Die ging dag en
nacht door, indien nodig. Het was zwaar werk, dat
sjouwen met die buizen.
Juli: De eerste aardappelen werden gerooid, voor de
rooidatum of de moeheidsdatum 21 juli. Altijd span
nend of het lukte.
Augustus: De irissen rooien en verwerken. Het tul
penplantgoed ontsmetten en irissen koken voor de
aaltjes die misschien in het plantgoed zaten. Eind au
gustus waren een paar rustige weken en daarna be
gon het sorteren en klaarmaken van de aardappelen.
Op verschillende plekken kon je dan de sorteerma
chines horen klappen.
September: Dit was de maand dat de uien met mooi
weer werden geoogst. Dat lukte meestal wel.
Oktober: Starten met de voorbereiding voor het
volgende jaar, zoals tulpen en even later
irissen planten, poters ontsmetten en in de
bakken opslaan. Half oktober weer een
schouw van de sloten. Alles eruit halen en
zorgen voor een goede doorstroming. Deze
werkzaamheden werden gecontroleerd door
schouwmeesters, die daarvoor benoemd
waren door het waterschap. Eind oktober
werd begonnen met de kooloogst. Dat kon
wel een week of 3 duren. Rond sint
Maarten waren de meeste kolen wel van
het land en werden de strukken (de restan
ten van de koolplant, die anders blijven
doorgroeien) kapot gefreesd. De irissen
kregen een strodek voor de komende win
ter zodat ze niet bevroren, soms nodig
maar soms achteraf gezien ook niet.
December: Meestal was er wat ruimte om
weer met het onderhoud van werktuigen te
starten en het jaar ook administratief af te
sluiten.
Door het jaar heen was er altijd oog voor
de gewassen, moet er een handje kunstmest
bij, moet er geschoffeld worden of vuil
plukken. Deze dingen gingen altijd door.
En toen was het weer 1 januari.
Oogstfeest in de Noord
Tenslotte nog een mooi verhaal van Jan
over het oogstfeest in de Noord:
In de jaarcyclus werd er in de Noord spina
zie verbouwd door de groep Oudemannen
en de groep De Witten. Voor de Vita fa
briek (wat nu de Iglo is) in Utrecht. Eind
mei werd de spinazie gezaaid, daarna kon
nog net denenkool gezet worden. De spi
nazie werd 's morgens en 's avonds ge
maaid. De spinazie werd met vurken (vor
ken) in de trekker met oplegger met hoge,
dichte schutten (schotten) geladen en later
nog een keer op de vrachtwagen gevurkt.
Als alle spinazie eraf was, was er een
Noordender oogstfeest. Dan gingen de bei
de ploegen tegen elkaar voetballen op het
Hugo Boys veld en daarna gingen we naar
Bleeker. De verliezers betaalden, of de
Oudemannen of de De Witten.
Jan en Nel hebben veel verteld over het leven in en
rond de boerderij. Over vroeger, over nu. Het was
een interessante tocht om met ze mee te gaan.
Hopelijk ervaren de lezers van dit stuk dit ook. Veel
dank voor de gastvrijheid en de verhalen. Ook dank
ik Henk Komen voor de informatie uit zijn boerderij-
enboek deel 3 en Jan de Vries voor het gebruik ma
ken van de foto's uit zijn archief.
