TUSSEN DIJK EN WAARD
Geschiedenis van Broekhorn
C3
/Oterl
8.
De Oosterdijk
De noodzaak tot het omdijken van het Langedijker buitendijkse land
werd vooral actueel toen in 1326 op bevel van de Hollandse graaf de
spuisluizen in de Huigendijk verwijderd werden. De waterafvoer van
de Waard moest volgens de graaf in noordelijke richting plaatsvinden,
via de nog te graven Langereis bij Niedorp. Door onenigheid tussen
de dorpen, wie dat werk dan wel moest uitvoeren, kwam daar weinig
van terecht. Pas in 1458 werd de Langereis gegraven. Het lozen van
het teveel aan water in zuidelijke richting via de Schermer was niet
meer mogelijk, terwijl het lozen van het water op de Waard door de
omliggende dorpen gewoon doorging. De spuisluizen keerden weer
terug in de Huygendijk en werden op bevel van de graaf weer afge
broken. Door het stijgen van het waterpeil in de Waard werd bedijking
van het Langedijker buitendijkse land onafwendbaar. De Oosterdijk
kwam er en zal voorzien zijn geweest van duikers of spuisluisjes om
dat de watermolen nog niet was uitgevonden. De Oosterdijk wordt
voor het eerst genoemd in een akte uit1388. In het begin van de 15e
eeuw bevond de Oosterdijk zich in slechte staat. Er waren veel gaten
in de dijk. Omstreeks 1530 werd besloten de Oosterdijk, van
Kalverdijk tot aan Oudorp, te herstellen en waar nodig opnieuw aan te
leggen. Door het dichten van deze dijk in 1533 en het gelijktijdig
plaatsen van watermolens hoopte men het waterpeil in bedwang te
kunnen houden.
Het water van het meer de Waard heeft vanaf de Middeleeuwen tot de 17e eeuw flink
huisgehouden. Stormen sloegen grote stukken land weg van Veenhuizen, Hensbroek
en de Langedijker dorpen. Aan de westzijde vrat het water aan de randen van de ak
kers, maar minder rigoureus dan aan de oostzijde en in het zuiden erger dan in het
noorden. Tussen Langedijk en Veenhuizen wisten grote stukken onbedijkt land in de
Waard overeind te blijven. Dit bleef zo tot de inpoldering van het meer in 1630.
Van Oudkarspel tot Sint Pancras lag aan de oostzijde een strook buitendijks land in
de Waard dat alleen bij hoge waterstanden onder liep. Men kon via dit land bij laag
tij het overtollige water uit het Geestmerambacht op de Waard lozen, omdat de
Waard via de Schermer toen nog in open verbinding stond met het zeewater. Bij
vloed legde het water een sliblaagje neer op de buitendijkse gronden, die daardoor
steeds hoger kwamen te liggen en de vruchtbaarheid ervan vergrootte. Toch zijn ze
op een bepaald moment met een dijk, de Oosterdijk, tegen het water van de Waard
beschermd.
Ontstaan Broekhorn
De herstelde Oosterdijk vormde van noord
naar zuid geen geheel. Aan het zuideinde
van Broek werd deze dijk onderbroken. De
Oosterdijk liep in zuidelijke richting niet
rechtdoor over het schiereiland de
Vlaarding (dat daar ten oosten van Broek
lag), maar boog voor de Vlaarding scherp
af in westelijke richting om te eindigen bij
de Dorpsstraat van Broek. Daar kreeg de
Oosterdijk de naam Spieringbuurt, een
naam die misschien zijn oorsprong heeft in
de aanwezigheid van spieringvissers. Nu
kennen we dat deel als de noordzijde van
het Havenplein in Broek. Aan de scherpe
bocht in de Oosterdijk bij de Vlaarding is
de naam 'Broekhorn' gegeven. De huidige
Dijk van Broek, vanaf de Dorpsstraat tot
de molen B (molen van Mulder), functio
neerde als waterkerende dijk van het meer
de Waard. Vanaf deze molen zien we weer
een Oosterdijk die loopt tot aan de
Halvemaansbrug in Oudorp. Een reden om
DE WAARD
As
JSinti
SCHERMER
Henk Komen
Dorpsstraat
:rdel
Zuiderdel
Hensbrj
Dijk
Rustenl
molen B,
Alkmaar
Ursei
Spicringbuurt
y Oosterdijk (uit 1388)
Oosterdijk
voormalig
buitendijks land
Oudkarspel«%
^Noord-Scharwoudei
'VfvZuid-Scharwoude
Het meer de Waard omringd door de
dijken van Langedijk, Hensbroek en de
Huigendijk. Binnen de Waard lagen
veel buitendijkse landen die onbe
schermd waren en bij hoog water kon
den onderlopen..
Om het meer de Waard droog te malen,
legde men een binnenringdijk aan. De
bestaande dijken, zoals de Oosterdijk
en de Dijk bij Broek, dienden als bui
tenringdijk. De Vlaarding kwam als
druipland in Heerhugowaard te liggen.
Het Buitenland bleef bij Broek en ging
tot het gebied van de ringvaart beho
ren.
Broek op
Langedijk
fa Broekhorn
Euitenla/d de Vlaarding
J het meer
S de Waard
binnenringdijk (Westdijk)
met ringvaart uit 1629
Veenhuizen
Broekhorn /*Obdam
Vlaarding
Broek
r (Pancras
Huigendijk
