maar over honderd jaar komt er een zwaan,
die jullie niet te pakken zullen krijgen". Nu is
de betekenis van Hus in het Tsjechisch gans.
Hij zal met de zwaan Maarten Luther hebben
bedoeld. Vanaf het begin van zijn optreden in
de 16e eeuw staat Luther op gravures en mun
ten met naast zich een zwaan afgebeeld.
Daarnaast is de zwaan het symbool van trouw.
Een zwanenpaar is elkaar levenslang trouw
tot de dood haar scheidt. Zo af en toe staan er
berichten in de krant waarbij één van de zwa
nen trouw de wacht blijft houden bij een
doodgereden zwaan. Ze vinden dan ook geen
andere partner meer.
De zwaan heeft echter zoals al vermeldt meer
dere betekenissen die niet altijd positief zijn.
Veel herbergen dragen in de middeleeuwen de
naam van de 'Zwaan'. De uitdrukking voor
een goede herberg is een goed zwaantje'.
Maar ook tegenwoordig zijn er legio restau
rants die de naam zwaan herbergen. In nega
tieve betekenis staat een bordeel, In dit geval
betekent 'zwaantje' prostituee.
Tenslotte is de zwanenzang nog vermelding-
waard. Deze zou de zwaan na een lang leven
van zwijgen tijdens het moment van sterven
laten horen.
Samengevat is de zwaan een vogel, die van
wege zijn 'edele 'status vooral door de adel is
gegeten. In middeleeuwse kookboeken staan
diverse recepten voor het bereiden van zwa
nen Het is bijzonder als deze vogels aan de
elite van een stad ter gelegenheid van speciale
feesten cadeau wordt gedaan.
In de 17e eeuw verliest de zwaan zijn popula
riteit als consumptievogel. Hij is slecht te ver
teren en moet als een pronkgerecht worden
beschouwd. De zwaan is van oudsher een met
symboliek omweven vogel. Er zijn verschil
lende mythen en sagen die dit verhalen. Tot
slot kon een zwaan afgebeeld in een wapen
verscheidene betekenissen hebben. Al met al
bevestigt dit de status en de bijzonderheid
van zwanenresten in Alkmaarse beerputten.
Zwanenafbeeldingen vinden we ook opgevelstenen,wapenschilden, familiewapens en gemeentewapens
Geraadpleegde literatuur
Matthey I., Vincken moeten vincken lokken. Vijf eeuwen
vangst van zangvogels en kwartels in Holland,
Hilversum 2002.
Smit F., Het oog van de wereld. Nederland in de Gouden
eeuw, Breda 1992.
Schildkamp T., Tussen hemel en aarde. Een ander vogel
boek over nachtegalen en wielewalen over zwaluwste
nen en adelaarsgal over mensen en andere hoogvlie
gers. Antwerpen 1979.
Duerloo L., De zwaan van trotse totem tot poëtisch
plaatje. De Brabantse folklore en geschiedenis, 1994.
Zeihoven P.Afschaffen van zwanendrift is diefstal, arti
kel Noordhollands Dagblad, Alkmaar 2002.
Van winter J.M., Van Soeler Cokene, recepten uit de
oudheid en de middeleeuwen, Bussum 1976.
