£a
Daarnaast heeft de zwaan een dubbelzinnige
betekenis.
Die mooie vleugels van de zwaan dienen tot
niets. Ze vliegen slechts even boven de grond
Op deze manier lijken zwanen op huichelaars.
Deze lijken rechtschapen mensen, maar inner
lijk zijn ze laag. De zwaan kan zowel eerlijk
heid, oprechtheid als huichelarij aanduiden.
Zo kan een wapenschild met een zwaan 5
verschillende betekenissen hebben.
Het schild kan de namen verklanken van ste
den. Het voormalige Zuid-Hollandse ge
meente Zwammerdam heeft een schild waar
op een zwaan staat, die op een burcht troont.
De burcht staat op een dam.
De Brugse adellijke familie Lanchals heeft
een blazoen waarop verschillende langhalzige
zwanen staan. Op het graf van Pieter
Lanchals is dit wapenschild in de Brugse
Onze-Lieve-Vrouwkerk nog te bewonderen.
De zwaan in een wapen kon zo iemands stand
aangeven.
Verder verwijst een zwaan in het wapen naar
de cultus van de muzen. In het rijk van de
muziek genieten zwanen een gunstige faam.
Minnezangers die het tot ridder brengen, be
horen een zwaan in hun wapen te hebben.
De zwaan in een wapen duidt op een legend
arische afkomst. Heel wat middeleeuwse ede
len benadrukken met een zwaan in hun wapen
op de al dan niet vermeende afstamming van
de zwaanridder.
Tenslotte kan een zwaan in een wapen een
overwinning op de natuur betekenen. Zo heeft
de polder de Zijpe het wapen met een zwaan.
Het ingepolderde land is immers overwonnen
op het water.
De zwaan is ook het symbool van de Lutherse
kerk in Nederland. We kunnen de zwaan als
windwijzer zien op Lutherse kerken, in timpa
nen, gebrandschilderde ramen, op orgels, kan
sels en lezenaars, doopbogen en doopvonten,
avondmaalzilver, voorzitterhamers, troffels
voor de eerste steenleggingen, zegels, stem
pels, sloten, penningen en prenten.
De eerste Lutherse kerk met het zwanen-
symbool is de Ronde Lutherse kerk in
Amsterdam, die in 1671 is gebouwd. In de
Lutherse kerk in Alkmaar staat op een uit
1754 daterende orgel in rococo snijwerk een
zwaan als symbool.
De oorsprong van deze symboliek ligt in de
oude legende van de Tsjechische hervormer
Johannes Hus. Hus is de voorloper van de la
tere Reformatie, die door het concilie van
Constanz in 1415 ter dood is veroordeeld.
Toen hij op de brandstapel stond zou hij ge
zegd hebben "Thans braadt gij een gans,
Op dit schilderij
van Jheronimus
Bosch,
Bruiloft in Kanaan,
zien we in een de
tail linksboven het
opdienen van
pronkgerechten
waaronder de kop
van een everzwijn
en een zwaan.
De zwaan op het
orgel in de
Lutherse kerk in
Alkmaar
