27. roofd. De Fransen ken nen hem onder de naam Saint Denis. Pas rond 824 verscheen er een uitgebreid verslag van de wijze waarop hij zijn einde vond. Het vonnis zou voltrokken zijn op de Mond Martrum (Montmartre) in Parijs. Dionysius zou na te zijn onthoofd zijn afgesla gen hoofd in zijn han den hebben genomen en twee mijlen verder ge dragen hebben naar de plaats waar hij begra ven wilde worden. Op deze plek staat nu het klooster van Saint Denis uit de vijfde eeuw. De koningen van Frankrijk liggen hier begraven. Saint Denis is de patroonheilige van Parijs. Deze stad bleef het centrum van de Dionysius verering. Ook buiten Frankrijk werden in de veroverde gebieden van de Franken, zoals de zuidelijke Nederlanden, al vroeg parochies onder bescherming ge steld van Dionysius (Prins, 2008). In zijn studie naar patrocinia constateert de histo ricus Kok dat zowel de verering van de verschillende heiligen als ook van de pat rocinia chronologisch geordend kan wor den (Kok, 1958). Dit betekent dat aan de hand van de patroonheilige globaal de ou derdom van een kerk kan worden vastge steld, mits deze niet in de loop van de tijd is gewijzigd. De kerken gewijd aan Sint Maarten en Sint Dionysius dateren dan ook vrijwel allemaal uit de Frankische tijd in de Nederlanden (700-1100). Patrocinium afgeleid van luidklok Alle bekende Dionysiusparochies liggen in België, Limburg en een enkele in het zuiden van Brabant, uitgezonderd twee parochies: die in Uithuizen (Groningen) en in Heerhugowaard. In Asselt bij Roermond staat een Dionysiuskerk. De oudste kerk daar verrees rond 1100 op de plaats van een Frankische burcht die waarschijnlijk gebouwd is op de plaats van een oude Romeinse villa. Ook in Swalmen (eveneens bij Roermond) komen we Dionysius tegen. In de negende eeuw stond hier aan de Maas een Frankische burcht die door de Vikingen werd geplun derd. In de elfde eeuw werd op deze plaats een Romaanse kerk gebouwd. Vervolgens in Schinnen en Heijen. Deze plaatsen liggen ook in Limburg. De Dionysiuskerken hier dateren uit de ne gende en tiende eeuw. De patroonheilige van de kerk in Tilburg is Sint Denijs. We kunnen er nog enkele plaatsen aan toevoe gen, alle in zuid Nederland: Diest, Houwout, Goten, Moerkerk, Boekei en Zarren. In België staan nu nog ongeveer veertien Sint Denijs kerken. Hieruit blijkt dat Veenhuizen als Dionysiusparochie wel erg uit de toon valt wat ligging en ouder dom betreft vergeleken bij de andere Dionysiuskerken die allemaal ten zuiden van de grote rivieren liggen. Veenhuizen is een veel te jonge parochie voor de naam Dionysius (na 1200) en ligt veel te noordelijk. Naar alle waarschijnlijkheid kunnen we concluderen dat Dionysius niet de patroonheilige van de Veenhuizerparochie geweest kan zijn. Doordat we de oorspronkelijke patroon heilige van Veenhuizen niet uit oude bron nen kennen, heeft men later de parochie genoemd naar de luidklok en niet anders om. Verwarring naam Dionysius Omdat er geen andere naam bekend was, heeft mogelijk de deken L. Th. Bakker uit Wognum (waaronder een deel van de Heerhugowaardse parochie viel) voor de in 1867 opgerichte nieuwe parochie Heerhugowaard-centrum de naam op de luidklok van Veenhuizen aan de bisschop voorgesteld als patroonheilige (Lantman, 1992). In Haarlem zal men vreemd heb ben opgekeken bij dit voorstel omdat de naam Dionysius boven de grote rivieren vrijwel onbekend was. Mogelijk heeft de bisschop voor die naam een encyclopedie erop na geslagen. De eerste met die naam die hij tegen kwam, was waarschijnlijk Dionysius de Areopagiet, een rechter uit De heilige Dionysius, bisschop van Parijs (Saint Denis) die vol gens de legende, na te zijn onthoofd, zijn hoofd in zijn hand droeg.

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

De Overhaal: historisch magazine Heerhugowaard | 2018 | | pagina 29