HOE KWAM VEENHUIZEN AAN
ZIJN DIONYS1US?
In 1965 werd de oude kerk van Veenhuizen gesloopt. Er
kwam een modern kerkgebouw voor in de plaats, echter
zonder toren. Daarom moest de uit de kerktoren afkom
stige luidklok tijdelijk opgeslagen worden. In 1983 werd
naast de huidige kerk een klokkenstoel gebouwd als on
derkomen voor deze uit 1460 daterende luidklok die tot
een van de oudste in Nederland behoort. Het is een klei
ne luidklok van 258 kilo en heeft een diameter van ca.
75 cm en een hoogte van ca. 57 cm. Ter vergelijking: de
zwaarste luidklok (met de naam Salvator) in de
Domtoren in Utrecht weegt maar liefst 8000 kilo en da
teert uit 1505. Zoals zoveel middeleeuwse luidklokken,
heeft de klok in Veenhuizen een naam, namelijk
Dionysius. Dat is te lezen in de tekst op de klok: DYO-
NICIUS IS MYN NAEM MYN GHELUYT SY GODE
BEQUAEM. Daarachter staat de ouderdom van de
klok: INT JAER ONS HEREN MCCCCLX.
Over de herkomst van de Veenhuizer luid-
Foto klok en waarom deze klok de naam
luidklok van Veenhuizen. Dionysius draagt, ls vrijwel mets bekend.
In 1867 werd in Heerhugowaard-centrum
een nieuwe katholieke parochie gesticht.
In de oprichtingsbrief van de Haarlemse
bisschop Wilmer staat dat Dionysius de
patroonheilige zal worden van de nieuwe
Heerhugowaardse parochie: 'Welke pa
rochie wij stellen onder de bescherming
van de Heilige Dionysius, de Areopagiet,
martelaar en bisschop, die vroeger reeds
patroon was van de vermelde opgeheven
kerk van den Heerhugowaard'. Met de op
geheven kerk wordt de katholieke schuil
kerk in Veenhuizen bedoeld. Deze stond
midden in het land van Veenhuizen, hal
verwege de huidige protestantse kerk en
de molen van Veenhuizen. Vermoedelijk
op last van aartspriester J. van Banning
werd de schuilkerk in 1822 gesloten. Die
schuilkerk zou dus, volgens de oprich
tingsbrief, gewijd zijn geweest aan
Dionysius. Het is echter nooit achterhaald
hoe de naamgeving van de Veenhuizer
schuilkerk tot stand is gekomen (Lantman,
1992). De bisschop gaat er blijkbaar van
uit dat de naam van de oude luidklok van
Veenhuizen wel dezelfde zal zijn geweest
als de patroonheilige van de oorspronke
lijke parochie van Veenhuizen. De naam
Dionysius zou vervolgens over zijn ge
gaan op de schuilkerk nadat de
Veenhuizerkerk eind 16e eeuw de katho
lieken was ontnomen en in protestantse
handen kwam. De historica Carla Rogge,
die veel heeft geschreven over het kerkje
in Veenhuizen, schrijft: 'Dat men in
Veenhuizen een Dionysiusklok wilde heb
ben, zal samenhangen met het feit dat het
middeleeuwse kerkje hier eveneens ge
wijd was aan de heilige Dionysius'
(Rogge, 2006). Zij legt een directe relatie
tussen de naam van de klok en de pa
troonheilige van de oude parochie
Veenhuizen. Volgens haar zou de naam op
de luidklok dezelfde zijn als de patroon
heilige van de oude kerk van Veenhuizen.
Toch is het zeker geen regel dat klokken
genoemd worden naar de patroonheilige
van de parochie. Er hoeft geen verband te
zijn tussen de naam Dionysius op de luid
klok en de patroonheilige van de oude pa
rochie Veenhuizen.
Ontstaan Veenhuizen
In de vroege middeleeuwen hadden de
nieuw gestichte dorpjes aanvankelijk een
geografische naam. Als er dan een kapel
(capella) of kerkje (kercha) gesticht werd,
Henk Komen
De uit 1460 daterende ..,.11,
