DE EVOLUTIE VAN HET HEERHUGOWAARDS
ERFGOEDBELEID
Cultureel erfgoed is de bron van het verhaal over de ge
schiedenis van een plek: het maakt het verleden zicht
baar en versterkt zo ons cultureel en historisch besef en
daarmee onze identiteit. Het biedt ankerpunten om het
heden te begrijpen en om over de toekomst na te den
ken. Cultureel erfgoed is daarmee ook een inspiratie
bron voor vernieuwing in vormgeving, beeldende kunst
en bij ruimtelijke ontwikkelingen. En die ruimtelijke
ontwikkelingen zijn een belangrijke drager van ons erf
goed. Hoe heeft het gemeentelijk erfgoedbeleid zich de
afgelopen jaren ontwikkeld?
Erfgoed ais sector
Het is algemeen bekend dat Heerhugowaard vanaf de jaren
zestig van de vorige eeuw een enorme groei heeft doorge
maakt. Deze grote groei heeft het agrarische dorp getrans
formeerd naar een plattelandsstad. Heerhugowaard was
lang eenzijdig afhankelijk van de agrarische sector. Deze
sector was in de polder vooral tot wasdom gekomen door
de toepassing van kunstmest. Echter na de Tweede
Wereldoorlog stagneerde de economische ontwikkeling in
de landbouw. De versnippering van de land- en tuinbouw-
gronden was enorm, bedrijven werden te klein om toe-
komstbestendig te zijn, veel agrariërs emigreerden en ar
beidskrachten keerden de landbouw de rug toe. Men vond
dat er wat moest gebeuren.
De ruilverkaveling moest de landbouw nieuwe impulsen
geven, maar zou de eenzijdige economische afhankelijk
heid van die sector niet veranderen. Daarom werd ook in
gezet op het aantrekken van andere bedrijvigheid. De
Zandhorst als bedrijventerrein werd mogelijk gemaakt door
het bestemmingsplan met de naam 'Uitbreidingsplan
Stationsweg'. En de derde factor is natuurlijk de bekende
woningbouw. De ene na de andere wijk is in de loop van
een aantal decennia de grond uitgestamp. Deze ontwikke
ling heeft tot een omvangrijk ruimtelijk, landschappelijk en
maatschappelijk veranderingsproces geleid die we gerust
een transformatie kunnen noemen. Dit gebeurde tegen de
achtergrond van de wederopbouw, die gekenmerkt werd
door optimisme, vernieuwing en een sterk geloof in maak
baarheid. En daar hoorde een moderne uitstraling bij.
Bestaande gebouwen werden beschouwd als oude meuk
die je beter kon opruimen. Er zijn heel wat stolpen die hun
einde vonden als object van een brandweeroefening en het
leek alsof de bulldozer regeerde.
Maar het lokale beleid ging om. Mede door het landelijke
Monumenten Inventarisatie Project kwam langzaamaan het
besef dat er ook waardevolle gebouwen in de gemeente te
vinden waren. Stolpen werden niet langer als automatisme
door de gemeente gesloopt. En in navolging
van vele andere gemeenten besloot het ge
meentebestuur om een gemeentelijke monu
mentenlijst op te stellen, zodat die cultuurhis
torisch waardevolle objecten voor de toe
komst behouden zouden blijven. Op advies
van de Werkgroep Monumenten Heerhugo
waard zijn in 2001 50 gemeentelijke monu
menten aangewezen.
De maatschappelijke en ruimtelijke dynamiek
in de gemeente vormde een voortdurende be
dreiging voor het cultureel erfgoed. Met het
aanwijzen van gemeentelijke monumenten is
een start gemaakt met het organiseren van de
tegenkracht om dit verlies te stoppen. Deze
erfgoed benadering staat bekend als 'Erfgoed
als ruimtelijke sector' waarin gewerkt wordt
aan bescherming en collectievorming. In deze
benadering van het erfgoed is het een gegeven
dat deze buiten de invloedssfeer van de ruim
telijke ordening valt.
Erfgoed als factor
De gemeente groeit verder in zuidelijk rich
ting. In het kader van de Vinex taakstelling
wordt samengewerkt met Alkmaar en
Langedijk. Dit nieuwe stedelijk gebied krijgt
de naam 'Stad van de Zon' en wordt ingebed
in een groot recreatiegebied, het Park van
Luna. Voordat deze wijk op de tekentafel ont
staat is onderzoek gedaan naar de cultuurhis
torie. De Werkgroep Monumenten beschrijft
de waardevolle cultuurhistorische elementen.
Aanbevolen wordt om de assen van de
Middenweg, de Jan Glijnisweg en de
Oostertochtsloot te handhaven als karakteris
tieke polderlinten. Gelet op het grote cultuur
historisch belang wordt aanbevolen om het
Gerlof Kloosterman, beleidsadviseur erfgoed Gemeente Heerhugowaard.
