LOFZANG OP DE WATERMOLEN
Al in de 16de eeuw werden stukken land ingepol
derd. De Achtermeer (Alkmaar) als eerste in 1533.
Heel bijzonder als je er bij stil staat. De mens be
dwong het water. Water dat eeuwenlang land vers
lond, levens nam, waartegen men streed, maar waar
van men niet kon winnen.
Plotseling bleek men met nieuwe ideeën land te kun
nen "creëren"Vele meren werd drooggelegd. Soms
vinden we de benamingen van deze oude meren te
rug in die van huidige woonwijken, als Daalmeer,
Bergermeer, Kooimeer, Bijlmermeer,
Watergraafsmeer. De eerste polders waren nog klein,
maar naar gelang men meer ervaring opdeed, werden
de polders groter. Na het succes van de Beemster,
uitgestrekt en zeer vruchtbaar land (dat zie je nu nog
terug aan de enorme boerderijen en landhuizen),
werd het ook tijd om de Grote Waert, of Zuyderwaert
droog te leggen. We zijn dan beland in de twintiger
jaren van de 17e eeuw.
Wat altijd aan een bedijking, het graven van een ring
vaart, en dergelijke zaken vooraf ging, waren een
aantal essentiële zaken. Zo had je personen nodig die
de drooglegging konden en wilden financieren.
Verder moesten er vergunningen worden aange
vraagd bij de Staten van Holland.
Deze vergunningen werden in die dagen octrooien en
ordonnantiën genoemd.
De diverse octrooien en ordonnantiën die werden
verleend ten behoeve van de drooglegging van De
Grote Waert zijn verzameld in een prachtig boekje,
met als titel:
"Octroye, beroerende de bedijckinghe van de
Wieringer- Waert, gelegen in Noort-Hollant, inhou
dende de vrijdommen ende conditiën daer op de sel-
ve Waerdt by den Groot mog. Ed. Heeren Staten van
Hollandt ende West-Vrieslandt, op den vien
Septembris 1597 uytgegeven is, omme te bedijcken,
tot lant te maken ende in vrijen eygendom eeuwich-
lijck ende erffelijck voor den Dijckers te behouden
Het is uitgegeven te Alkmaar in het jaar 1630 door
Jacob de Meester.
De titel is misleidend, want het boekje bevat ook de
octrooien van de Schermer (1635) en de
Heerhugowaard (1631) én tekeningen van molens en
onderdelen van molens. De tekeningen zijn prachtig
en haarscherp. Elk onderdeel is zeer gedetailleerd
weergegeven. De liefde voor de molen, in dit tijd een
technologische innovatie, spreekt uit de tekeningen.
Deze liefde voor de watermolen is ook nog eens
dichterlijk verwoord in het gedicht "Lof van een
Water Molen".
In de polder Heerhugowaard stonden op een gegeven
moment bijna 50 molens om het waterpeil laag te
houden. De watermolen was overal aanwezig én van
levensbelang. Hoe belangrijk, dat kunt u zelf lezen in
het gedicht, een lofzang op de watermolen.
Drs. Dorien Partiman-Stet, historica
