37.
Huigendijk, hier Oterlekerdijk geheten, daar deze
voor een groot gedeelte 'paaldijk' was, dus weinig of
geen voorland had21. Geen omringdijk van Oterleek,
maar een terug leggen van de Huigendijk in noorde
lijke richting door het opdringende water van de
Schermer. Wat Rustenburg betreft, deze naam komt
pas voor in 1439. In dat jaar dient heer Roelant van
Uitkerke een klacht in bij de Raad van de heer Van
Bourgondië, dat inwoners van Langedijk,
Warmenhuizen en Haringkarspel de sluizen te
Rustenburg hadden vernield22. In dat jaar lag er dus
een sluis te Rustenburg wat erop duidt dat het gebied
de Melme door het water van de Waard was ver
zwolgen.
Berkmeer
In 1375 woedde er een vreselijke storm. De
Westfriese zeedijk brak op verschillende plaatsen
door. Volgens Gottschalk heeft de Waard zich hier
door sterk uitgebreid, zodat de parochies in de omge
ving ervan ernstig in hun grondgebied werden aan
getast. Mogelijk was de Berkmeer een van deze uit
breidingen23. De Berkmeer is echter ouder, namelijk
in de winter van 1256 viel graaf Willem II de
Westfriezen aan die ten oosten van de Waard woon
den. Hij trok vanuit Alkmaar met een leger richting
Hoogwoud. De kroniekschrijver Willem Procurator
deelt mee: 'dat het leger in twee groepen verdeeld op
verschillende plaatsen zou oversteken'. Dit betrof het
bevroren water van de Waard en dat van het 'Berc-
of Broekmeer', de kortste afstand naar Hoogwoud,
het doel van de operatie23. Veenhuizen was toen al in
het zuiden door het water afgesneden van Hensbroek
en Obdam.
Hensbroek
Ook het land van Hensbroek en Obdam heeft gele
den onder de voortdurende afslag door het water van
de Waard. Er zijn concrete aanwijzingen dat dit meer
zich in de loop der tijd in noordoostelijke richting
heeft uitgebreid, waardoor veel cultuurland en zelfs
nederzettingen verloren zijn gegaan25. Ten westen
van de Waarddijk van Hensbroek en Obdam (toen
Berkmeerdijk genoemd) lag naast een strook buiten
dijks land een serie eilandjes op een rij. De ligging
in rijen en de oriëntatie ten opzichte van de verkave
ling van het land rondom de Heerhugowaard doet
vermoeden dat dit overblijfselen waren van vroegere
huiserven. Deze waren overgebleven nadat het meer
de Waard een veel groter veengebied had opgeruimd.
Zij bleven echter bestaan, omdat door bewoning het
veen ter plaatse sterk was gecomprimeerd en met
een ophogingslaag afgedekt, zodat deze huiserven
beter bestand waren tegen de eroderende werking
van het water. De hoeveelheid land die Hensbroek en
Obdam hebben verloren aan de Waard zal groot zijn
geweest. Hoeveel keer de Berkmeerdijk, de naam
van de complete dijk van Ursem tot en met de
Spanbroekerkaag, in oostelijke richting is verlegd is
niet bekend. In 1635, kort na de drooglegging van de
Heerhugowaard, legden enkele Hensbroekers verkla
ringen af over de plaats waar zich een oude
Berkmeerdijk bevond, meer dan 100 meter ten wes
ten van de huidige. Toen de Heerhugowaard droog
viel, kwam het dijklichaam weer boven water26.
Veenhuizerwaard
Was in 1575 het meeste land in het zuiden van de
Waard verdwenen, in het noorden lagen nog grote
stukken land droog. De Bergeswerck hebben we al
genoemd en komt voor in een oorkonde uit 1250.
Tussen Bergeswerck en Veenhuizen lag op rij een
'Iliiirk <i|» t .moeilijk..
pSjHe CmUcar
Gjidcr W .1.11 d
Shit |*HtlCTA*
Oterlekerdijk
Schematische situatie van de meren de Waard en de
Schermer rond 1300. De Huigendijk ligt er al. Oterleek zit
nog via het gebied de Melme aan het land van Hensbroek
vast.
Kaart int 1575 van de Waard getekend door
Beeldsnyder. Daarop zien we in de Waard langs
Hensbroek een serie eilandjes op rij die huisei-ven
worden genoemd.
