34.
eerder aan de stormvloed van 11705. Wat zich pre
cies in die jaren in deze streken heeft afgespeeld,
ontgaat aan onze waarneming, maar stellig mag wor
den aangenomen, dat de al eerder ingezette landver-
nieling door de stormvloeden van die jaren in om
vang toenam.
dat Bergeswerck nog aansloot op het land van
Waarland en dat het water van Amerswiel nog niet
bestond. Op de kaarten van eind 16e eeuw, waarop
het nog niet drooggelegde meer van de Waard staat
ingetekend, zien we dat dit meer aan de noordzijde
door een aaneengesloten stuk land, slechts doorsne
den met enkele sloten, wordt begrensd (het huidige
Waarland). Geen spoor van een grote vloedgolf die
via een dijkdoorbraak bij Sint Maarten het zuidelijk
gelegen veenlandschap heeft weggeslagen en zo het
meer de Waard heeft doen ontstaan. Er zijn geen
aanwijzingen voor de stelling dat de stormrampen
van 1170 en 1248 de beginfase zouden zijn geweest
van het ontstaan van de Waard.
Veengebied Geddenmore
De stormvloed van 1170 of 1248 zou dus vanuit het
noordwesten het meer de Waard hebben doen ont
staan. Een oorkonde van de Egmondse abt Lubbert II
uit 1250, waarin sprake is van het herstel van de om-
ringdijk bij Sint Maarten, geeft een indruk hoe het
gebied ten noorden van de Waard er in die tijd
uitzag6. Het betreft het gebied tussen de Withmere
bij Schagen en Bergeswerck ter hoogte van Noord-
Scharwoude. De Withmere is het latere meer de
Witsmeer of Schagerwaard ten zuiden van Schagen.
In deze oorkonde spreekt men nog over de Withmere
als een rivier (flumen quod dicitur Withmere). Het
meer is dus van latere datum. Met Bergeswerck
wordt de latere Noord-Scharwouderpolder bedoeld,
het huidige Altongebied in Heerhugowaard-noord.
Het gebied tussen de rivier de Withmere en het land
Bergeswerck bestond in 1250 nog uit een groot
veengebied. In de oorkonde wordt dit gebied
Geddenmore genoemd waar nog turf werd gestoken
en zout gewonnen. Hieruit blijkt dat er ten noorden
van de Waard nog een veengebied lag dat niet was
opgeruimd door stormvloeden. Het feit dat men in
die oorkonde uit 1250 spreekt over het gebied tussen
de Withmere en Bergeswerck doet ons vermoeden
Veenrivier
Nu we een stormvloed niet waarschijnlijk achten,
blijven een meerstal en een veenrivier over. Over een
meerstal als hypothese valt weinig te zeggen. Deze is
zeker niet uit te sluiten, omdat er indertijd wel een
groot veenmoslandschap heeft gelegen waar nu
Heerhugowaard ligt, maar het ontbreekt aan aanwij
zingen die deze gedachtegang kunnen bevestigen.
Blijft over de aanwezigheid van een veenrivier uit de
tijd van vóór de veenontginningen die hier tussen het
jaar 900 en 1100 hebben plaatsgevonden. Het veen-
pakket dat Noord-Holland meer dan duizend jaar ge
leden bedekte, was zo dik dat het zo'n drie meter bo
ven de zeespiegel lag. Op plaatsen waar het veen wat
hoger lag, stroomde het regenwater naar lagere delen
om van daar via veenriviertjes naar zee te stromen.
°ude
Schermer
Reconstructiekaart van West-Friesland gemaakt door H.
Schoort in 1982. Deze kaart moet de situatie voorstellen
van West-Friesland in 1350. We zien echter dat het meer
de Waard ingetekend is zoals het er in 1600 uitzag. De
Waard was in 1350 echter veel kleiner.
Geddenmore ten noorden van het meer de Waard rond 1300.
Dit veengebied sluit een ontstaan van de Waard door een
stormvloed uit 1248 vanuit het noordwesten uit. In 1248
was de Witsmeer nog slechts een veenrivier. Over de andere
meren rond Geddenmore kan eveneens ernstig getwijfeld
worden of ze al in 1248 bestonden.
Schagen
Nieuwe Niedorp
ïeddcnmorc l Niedorp
Warmenhuizen
Rekere Yi
.Veen huizen
I.angcdijk
