Met als voorbeeld een werk in zeven stadia door
de Alkmaarse Glazenier Roel Hildebrand, be
spreek ik het ontstaan van een gebrandschilderd
glas-in-loodraam. Meestal wordt het artistieke
werk van het ontwerpen en het schilderen door
de kunstenaar verricht. De medewerkers in het
atelier concentreren zich daarna op de productie
van het glasraam.
De glazenier maakt eerst een schetsontwerp op
schaal 1:10. Deze aquarelschets, in het Latijn
'vidimus'fwij hebben gezien), legt hij ter goed
keuring voor aan de opdrachtgever. Hierna
maakt hij een uitgewerkte schets op ware groot
te, het carton (zie afb. 2). Vervolgens trekt hij de
loodlijnen over met behulp van calqueerpapier
(zie afb 1de calque. De glazenier zoekt met
behulp van gekleurde mallen het glas uit, en no
teert de nummers van de mallen op de calque.
Daarna knipt hij de calque uit met een speciale
schaar met een dubbel blad, dat ruimte uitspaart
voor de loodkern. Langs de hierdoor verkregen
mallen snijdt hij het glas in de gewenste vorm.
Dan tekent hij met donkere contourverf de voor
naamste lijnen (3). Ook brengt hij hiermee alvast
een laag onderschaduw aan (4). Tot besluit schil
dert hij met zilvergeel en soms nog andere kleu
ren.
Over deze schildering wordt een laag grisaille-
verf aangebracht (5). Het poeder voor brand-
schilderverf of grisailleverf bestaat uit gemalen
stukjes glas en metaal(roest). Dit wordt aange
maakt met (azijn)zuur en gewreven tot een soe
pele massa die met het penseel wordt aange
bracht. De grisailleverf wordt op bepaalde plaat
sen weggeveegd, gekrast en gedast. De glaskun
stenaar werkt zo van donker naar licht en brengt
diepte in de voorstelling (6). Dan verhit hij het
beschilderde glas langzaam in de oven tot 600
650 graden, waardoor verf en grisaille zacht
worden en verzinken in het glas. Eventueel wor
den enkele stukken glas, na correcties en toevoe
gingen, voor de tweede keer in de oven gebrand.
Nadat het glas - ook nu langzaam - is afgekoeld,
wordt het definitief in de loodstrips gezet (7). Na
het solderen van de loodstrips, kit de glazenier
de kieren tussen lood en glas waterdicht met een
loodwit-krijtpasta. Dan borstelt hij het schoon
met houtwol. Na het schoonmaken plaatst hij het
raam in het venster. Ter versterking van de buig
zame glaspanelen worden horizontale wind- of
De Heilige Fainiliekerk in 't Kruis
De Kerk van het Heilig Hart van
Jezus in Heerhugowaard-De Noord
De Dionysiuskerk
