JÉL*
SLOOP EN NIEUWBOUW VAN HET KERKJE
VAN VEENHUIZEN IN 1965
Nederland is na de oorlog bezig met wederop
bouw. Als in 1957 mr. Molleman burgemeester
van Heerhugowaard wordt, wil hij ook wel mee in
de vaart der volkeren. Hij weet in korte tijd in
dustrie naar Heerhugowaard te halen en ook wo
ningbouw te realiseren. Vooruitkijken is belang
rijk. Geschiedenis is "iets wat geweest is". Een
aanvraag voor de sloop van de Nederlands
Hervormde Kerk te Veenhuizen is niet iets om te
onderzoeken of we iets waardevols weggooien.
Voor de gemeente is het ook nog voordelig, want
dan hoeven ze het onderhoud van de toren niet
meer te betalen.
De desinteresse in de geschiedenis zorgde ervoor
dat het beeld van Reinout van Brederode van zijn
grafkelder werd gehaald. Als men historisch be
wuster was geweest, dan zou het nieuw te bouwen
kerkje anders gelokaliseerd zijn.
In Veenhuizen is tot nu toe viermaal een kerk ge
bouwd. De eerste kerk, waarvan men bij archeolo
gisch onderzoek paalresten heeft gevonden, dateerde
uit de dertiende eeuw en was vermoedelijk een com
pleet houten gebouwtje. Daarna is er een stenen kerk
gekomen waarvan sommigen veronderstellen dat zij
omstreeks 1460 is gebouwd. De klok komt tenslotte
uit 1460. Vaak werd in een dorpskerk een klok ge
hangen die eerder in een stad dienst had gedaan. Het
is goed mogelijk dat de middeleeuwse kerk later dan
1460 is gebouwd.
Van deze kerk zijn verschillende tekeningen ge
maakt. De oudste tekening, die ik heb kunnen vin
den, is van Cornelis Pronk uit 1729'. In 1785 tekent
Hendrik Tavenier het kerkje van Veenhuizen en vier
jaar later doet hij dat nog eens. Dan is het koor ver
dwenen en vervangen door een kleine aanbouw
met een lessenaardak om Reinout van
Brederode onderdak te bieden2.
Het praalgraf was eigendom van de familie Van
Brederode. Op 7 december 1843 verkoopt de
toenmalige eigenaar, Rijka Maria van Cats, de
grond met al wat erop staat aan Klaas Blom,
landman en gemeenteontvanger van
Veenhuizen. Klaas Blom verkoopt het beeld
aan een verzamelaar in Hoorn. Vooral door toe
doen van Pieter Opperdoes Alewijn, lid van de
Provinciale Staten van Noord-Holland, kunnen
de "Kerkvoogden der Hervormde Gemeente te
Veenhuizen, daartoe gemachtigd door
Gedeputeerde Staten, een gebouw en erf, ter
grootte van 25 vierkante meter waarin een
grafkelder en een monument van Reinout van
Brederode"3 kopen.
Nadat de koop gesloten is, wordt de hoofdinge
nieur van Provinciale Waterstaat van Noord
Holland, De Kruyff, opgedragen "Een ontwerp
te doen opmaken van het daarstellen eener af
sluiting van het monument, ofwel tot het bou
wen eener Kapel over den grafkelder en tom
be" 3. In 1847 is de kapel gebouwd en zijn er
restauraties aan het beeld en de grafkelder ver
richt3.
Waterstaatskerk 1862
De derde kerk die gebouwd is, was een zoge
naamde Waterstaatskerk. Waterstaatskerk is de
benaming voor Nederlandse kerkgebouwen die
tussen 1824 en 1875 met financiële steun van
de landelijke overheid werden gebouwd. Het
ontwerp en de bouw van dergelijke kerken was
tekst: Ab Klomp
Tt*nunif«n
Cornells Pronk, Veenhuizen, 1729
Tavenier, Veenhuizen, 1789
