26.
de val van deze adellijke familie onvermij
delijk maakte. Gerrit had als jonge edel
man gestudeerd aan de universiteit van
Orléans in Frankrijk en daar tijdens zijn
studententijd kennisgemaakt met de doch
ter van een herbergier. Nog jong en zich
weinig bekommerend om serieuze zaken
zoals verantwoordelijkheid en zijn adellij
ke afkomst had hij haar in een onbewaakt
moment tot zijn vrouw genomen en na een
halve nacht bij haar geslapen te hebben,
was hij tot de conclusie gekomen dat hij te
overhaast had gehandeld. Gerrit keerde te
rug naar Nederland, maar zijn vrouw
Catharina de Chasseur liet het daar niet bij.
Zij reisde haar adellijke jonker achterna en
daagde haar echtgenoot voor verschillende
rechtbanken om hem te dwingen haar als
zijn getrouwde vrouw te erkennen en te
onderhouden, zoals het een edelman bet
aamt. Na twee jaar proces voeren, werd De
Chasseur in 1509, tot grote ontsteltenis van
de moeder van Gerrit, Alijd van Kijfhoek,
door het Hof van Holland in het gelijk ge
steld. De familie van Gerrit bleef grote be
zwaren houden tegen dit huwelijk. Gerrit
was beneden zijn stand getrouwd en het
zou een schande zijn als de herbergiers
dochter van het familiekapitaal zou profite
ren. Gerrit en Catharina hadden een zoon
Nicolaas en voorkomen moest worden dat
hij de erfgenaam zou worden. Catharina en
Gerrit leefden gescheiden van tafel en bed,
ieder in een villa in Den Haag. Om te
voorkomen dat zijn zoon Nicolaas erfge
naam zou worden, verplichtte Gerrit hem
om geestelijke te worden. In die functie
viel hij vanzelfsprekend buiten de erfenis.
Doodvonnis
Weinig is bekend over de dagelijkse bezig
heden van Catharina. In de Nieuwstraat
voerde zij een uitgebreide huishouding. Zij
had onder andere een kapelaan in dienst en
twee kameniers. Toen er valse munten in
omloop kwamen, werd al gauw de naam
van De Chasseur genoemd. In de nacht van
11 februari 1541 werd het hele huishouden
van Catharina onder bewaking gesteld.
Naar verluid deed De Chasseur nog een
vergeefse poging om te vluchten, maar zij
werd nog dezelfde dag naar de Voorpoort
in Den Haag gebracht. Er volgde een op
zienbarend proces die de naam van Van
Assendelft geen goed zou doen. Het vonnis
was niet mild. Catharina werd wegens
valsmunterij veroordeeld tot de brandsta
pel. Maar om de eer van het Huis van
Assendelft te redden, verleende landvoog
des Maria van Hongarije in zoverre gratie
aan Catharina de Chasseur dat de executie
niet in het openbaar hoefde plaats te vin
den. Het mocht in alle stilte en daar past
geen brandstapel bij. In de nacht van 11 op
12 april werd het vonnis voltrokken. Zij
werd ter dood gebracht 'metten watere', dat
wil zeggen met een trechter water in de
keel gieten, net zo lang tot het leven is ge
weken. Door verdrinking dus. Een andere
versie van het verhaal vertelt dat zij in een
zak gebonden in het water werd gegooid.
Dezelfde dag werd eveneens het doodvon
nis voltrokken van de kapelaan van
Catharina door onthoofding. Volgens de le
gende spookt Catharina de Chasseur nog
steeds in Gerrits huis aan het Westeinde,
dat nog bestaat onder de naam 'Spaanse
Hof.
De carrière van Gerrit van Assendelft heeft
nauwelijks onder deze affaire geleden.
Toen hij inl558 overleed, trok zijn zoon
Nicolaas echter zijn priestergewaad uit en
eiste via een proces zijn erfdeel op. De fa
milie legde zich hier niet bij neer. Zij zag
Nicolaas niet anders dan als een bastaard.
De rechtszaken en twisten over het familie
bezit duurden tot het midden van de zeven
tiende eeuw. De familie Van Assendelft
zou geen belangrijke functies meer bekle
den en in de mannelijke lijn uitsterven. De
rol van het geslacht Van Assendelft in de
bestuurlijke elite van het graafschap was
ten einde. Met Hugo van Assendelft was
de heerlijkheid Veenhuizen via zijn zuster
al in handen gekomen van een andere fa
milie en toen in 1617 de laatste Gerrit van
Assendelft kinderloos overleed, verdween
ook de heerlijkheid Assendelft en het kas
teel Assumburg uit de eens zo roemruchte
familie Van Assendelft15.
Bastaarden
Het tragische leven van Catharina de
