groter belang was dat Barthout van
Assendelft (1395-1466) in 1436 door her
tog Filips van Bourgondië beleend werd
met de heerlijkheid Veenhuizen en hij
daardoor zich met recht kon beroemen op
het feit dat hij de eerste Heer van
Heerhugowaard werd. Een heerlijkheid is
een gebied waar de Heer bepaalde rechten
heeft zoals die van de rechtspraak en het
heffen van belastingen. Zijn vader Willem
(1360-1412) was nog schildknaap, maar
Barthout had de ridderslag ontvangen en
mocht zich ridder noemen. Hij was in zijn
tijd een belangrijk man als hofmeester van
de hertog. Tevens zat hij als Heer van
Vlieland en Veenhuizen in het stadsbestuur
van Haarlem, welke stad toen nog een be
langrijk bestuurscentrum was, voordat het
machtscentrum van de Hollandse adel zich
verplaatste naar Den Haag. Barthout was
gehuwd met Ida van Swieten (1410-1465).
Hun zoon Aelbrecht (1436-1491) volgde
hem op als Heer van Veenhuizen. Als leen
man van de grafelijkheid wordt hij in de
archieven genoemd in 1480, 1485 en
148712. Uit het huwelijk met Kerstyne van
der Maern (-1509) werden Hugo (1466
1540) en Anna geboren. Hugo koos voor
het kerkelijk ambt, waardoor hij niet als
Heer van Veenhuizen zijn vader kon opvol
gen. Hij was priester te Haarlem en werd
in 1522 kanunnik aan het Hof in Den
Haag. Van 1516 tot 1532 komt hij voor als
raad in het Hof van Holland. Bij zijn over
lijden vermaakte hij zijn goederen aan de
armen en liet de faam na een geleerd,
deugdzaam en menslievend man te zijn13.
De heerlijkheid Veenhuizen ging naar zijn
zuster Anna die getrouwd was met
Lodewijk van Treslong, waarmee de fami
lie Van Assendelft in Heerhugowaard uit
beeld raakte. Uiteindelijk zou de heerlijk
heid bij de bekende familie Van Brederode
terechtkomen. Reinoud van Brederode mag
dan zijn praalgraf hebben in Veenhuizen,
maar de eerste Heer was hij hier niet.
Kasteel Assumburg
De middeleeuwse woonplaats van de fami
lie Van Assendelft bevond zich in het zui
delijk deel van Assendelft. De oudst be
kende telg uit dit geslacht was Barthout I
die de eerste schout was van Assendelft.
Hij was in 1265 getrouwd met Maria van
Heemskerk. Zijn familie kwam in de loop
van de tijd tot groot aanzien en op gelijke
hoogte van de adellijke families als Van
Arkel, Van Wassenaar en Van Brederode.
Barthout I en Maria hadden twee zoons:
Willem van Assendelft, waarvan Barthout,
Heer van Vlieland en Veenhuizen rechtst
reeks afstamde en Gerrit I die zijn vader
als schout in Assendelft opvolgde. Toen
Gerrits zoon Barthout II met de adellijke
Katelijne van der Wale trouwde, begon de
maatschappelijke opgang van de Van
Assendelfts. Aanvankelijk bewoonden de
Van Assendelfts het kasteel te Assendelft,
maar dat werd in de strijd tussen de
Hoeken en Kabeljauwen verschillende ke
ren verwoest. Het kasteel werd niet her
bouwd. De familie vestigde zich op het
kasteel Assumburg in Heemskerk en kwam
tot grote rijkdom. Ze woonde regelmatig in
Den Haag, dichtbij het Hof waar zij be
langrijke functies bekleedden. Het grootste
particuliere huis aldaar stond aan het
Westeinde en was in het bezit van Gerrit
van Assendelft (ca. 1487-1558), president
van het Hof van Holland14.
Herbergiersdochter
Gerrit bevond zich op het hoogtepunt van
de macht van de Van Assendelfts. Hij had
niet kunnen vermoeden dat een jeugdzonde
Kasteel Assumburg in
Heemskerk. Nadat het
familiebezit in
Assendelft was ver
woest, werden de heren
Van Assendelft de be
woners van het kasteel
Assiimburg.
(foto prentbriefkaart).
