DE EERSTE HEER VAN DE WAARD
De families Van Akersloot, Van Assendelft en
Van Torenburg nader belicht
De zuidelijke grens van de gemeente
Heerhugowaard wordt bepaald door de
Huigendijk. Deze dijk is eeuwenlang een
van de belangrijkste dijken geweest in de
ze regio, niet alleen voor de waterbeheer
sing, maar ook als toegangsweg vanuit
Kennemerland naar West-Friesland. Deze
dijk is genoemd naar een Heer met de
naam Huigen of Hugo. Om te weten wie
Heer Hugo is geweest, moeten we terug
naar het jaar 1248. In dat jaar vond een
enorme stormramp plaats, waardoor de dij
ken op veel plaatsen doorbraken. Ook het
toen reeds bestaande meer De Grote of
Zitider Waard moet door deze waterover
last flink zijn vergroot. Veel land van om
liggende dorpen zoals die van Langedijk,
Veenhuizen, Hensbroek, Obdam en
Oterleek ging verloren. De Grote Waard
werd na de droogmaking in 1630
Heerhugowaard genoemd, afgeleid van de
naam Huigendijk.
Heer Hugo van Assendelft
De eerste naam die in relatie met de
Huigendijk in de literatuur opduikt is Heer
Hugo van Assendelft. Hij zou de eerste
baljuw zijn geweest van het oostelijk deel
van West-Friesland, toen Oosterbaljuw
schap genoemd, waaronder de ambachten
Houtwouderambacht en Drechtinger-
ambacht behoorden. Hij had zijn zetel in
het kasteel van Medemblik dat het cen
trum van het bestuur en de rechtspraak in
oostelijk West-Friesland was. Een beheer
der van zo'n kasteel werd vroeger 'kaste
lein' genoemd.1 Als baljuw van de graaf
van Holland heeft hij het in West-Friesland
voor het zeggen. Het verhaal gaat dat deze
eerste slotvoogd van het kasteel in
Medemblik in 1296 sneuvelde in de strijd
tegen de Westfriezen. Maar waar komt dit
verhaal vandaan? Als we de stamboom
van de familie Van Assendelft bekijken
dan komt er in de dertiende eeuw geen
Hugo in die familie voor. Een goede bron
is de geschiedschrijver uit die tijd, Melis
Stoke. Hij noemt echter als eerste baljuw
van Medemblik 'Florens, heren Wouters
zone, nut Kennemaerlant' (Floris van
Heemskerk)2. In 1311 is hij geen baljuw
meer. Toen bekleedde Gerard Evers deze
functie3. Floris overleed in 1324. Het hier
boven genoemde verhaal wordt beschre
ven in de studie van J.W. Groesbeek:
Middeleeuwse kastelen van Voord-Holland
uit 198V. De bron van Groesbeek voor dit
verhaal over Hugo van Assendelft blijkt
geweest te zijn de studie van Van Lennep
en Hofdijk uit 1884 waarin dit verhaal op
duikt5. Zij hebben dit weer uit het histo
risch werk van A.J. van der Aa uit 1844,
omdat hierin dezelfde tekst voorkomt6 en
vandaar kunnen we terug naar een nog ou
der werk, namelijk een uitgave uit 1739
genaamd: 'Hedendaagsche Historie of
Tegenwoordige Staat der Vereenigde
NederlandenHierin staat echter de toe
voeging 'volgens sommigen vermoeden',
hetgeen het waarheidsgehalte van de ge
schiedenis van Heer Hugo van Assendelft
geen goed doet. Een bron wordt niet ge
noemd, zodat ons speurwerk naar Hugo
van Assendelft bij de uitgave van 1739
dood loopt. Met redelijke zekerheid kun
nen we daarom aannemen dat Heer Hugo
van Assendelft niet de naamgever is van
de Huigendijk en daarmee van de daarvan
afgeleide naam Heerhugowaard.
Henk Komen
Heer Hugo van Assen
delft zou de naamgever
geweest zijn van Heer-
Hugo-Waard. A/s eerste
slotvoogd (kastelein)
van het kasteel in
Medemblik zou hij in
1296 gesneuveld zijn in
de strijd tegen de
Westfriezen.
Tekening van het kas
teel in Medemblik, W.J.
Hofdijk
