HEER-HUYGEN-WAERT.
KOPERGRAVURES EN WAPENS
18.
Van de polder de 'Heer Huygen Waert'
treffen we, in het poldermuseum aan de
Huygendijk, vier zeer zeldzame gegra
veerde koperplaten aan. Hiervan bestaan
geen duplicaten. De afdruk van zo'n plaat
wordt een kopergravure genoemd. De gra
veur (uit het Grieks: grafein, wat schrij
ven betekent) bewerkt een plaat koper
waarop een lijntekening is aangebracht.
Deze lijnen worden vervolgens één voor
één gestoken in het koper en zo ontstaat
een drukplaat. Het belangrijkste gereed
schap, van de handgraveur, is de burijn, in
het moderne vakjargon wordt gesproken
van een graveersteker. Een burijn is ge
maakt van hard gereedschapstaai en het is
mogelijk om hiermee groeven in allerlei
metalen te snijden. Alle afbeeldingen in
de koperplaat worden in spiegelbeeld aan
gebracht.
In vroeger jaren moeten er veel van deze
koperplaten in gebruik zijn geweest als
we naar de vele oude kaarten kijken. Het
meer de Grote- of Zuiderwaard is door de
vijf landmeters, Baert Claes, Anthonius
Metius, Dirck Verdoes, Thomas
Sevenhuysen, en Cornelis Cornelisz, in
kaart gebracht.
Als de landmeter zijn werk, in dit geval
de polder, in kaart heeft gebracht werd de
kaart naar de kopersnijder of graveur ge
bracht. Van deze ingesneden of ingekerfde
koperplaten, werden afdrukken op perka
ment en later op papier gemaakt.
Uit de begin periode van de droogmakerij
zijn twee gegraveerde koperplaten be
waard gebleven één kleine en één grote
plaat.
Van de grote plaat, 60 x 56 cm, zijn exem
plaren afgedrukt die in gebruik zijn ge
weest bij het polderbestuur.
Kaarten waren in die tijd een sierraad,
daarom werden er in de koperplaat ook
sierlijke cartouches gegraveerd. De car
touches werden voorzien van fraaie tek
sten en afbeeldingen. De bestuurders in
vroeger jaren wilden graag pronken met
de kaarten.
En of dat nog niet genoeg was gaven de
toenmalige bestuurders in 1744 opdracht
om de kavelkaart te voorzien van een bij
passende afbeelding met de familiewa
pens.
In het poldermuseum hangt deze afbeel
ding met familiewapens samen met de ka
velkaart in één lijst.
De kavelkaart moet lang in gebruik zijn
geweest, wat blijkt uit het feit dat het
toenmalige polderbestuur in 1824 op
dracht gaf om een nieuwe plaat, nu met
hun familiewapens, te ontwerpen.
Deze opdracht kreeg D. Veelwaard in
Amsterdam.
Hoe moet dat nu als een bestuurder geen
familiewapen bezat? Dat probleem werd
snel opgelost. Men gaf gewoon opdracht
om er een te ontwerpen voor de bestuur
ders die niet in het bezit waren van een fa-
Henk Kauw, Poldermuseum
Afbeelding van de car-
louch die voorkomI op
de kopergravure van de
kavelkaart van
Heerhugowaard
MET DE OMLIGGENDE DORPEN EN HUYSEN,
foo die tegemvpovdkb bed tic kt en Afgegraven is, aai Shtckkett van tb Morgens
fuyver Landtsjondcr Stoeten ofte XOegen gemeten,wcfcndc Geeflmeram -
bathes hintiebans maet, van 600 int Morgen,ofte Ztjjfehe Dpektnaet
ets tiggakdê- onderfm lata- A*B'Cf mrt de JlV.i/i sj.fo in ff deryareK^cteyekaitfaetttn bp toiwjhe
elik het Jmt ontfaijphen heeft, op den zo-lunpxa .in no r&i
//iiW geeavelt en Je gemetenbij dees onJerabefihrii >e/i m Jk
jg^r 1 jfo, LantmeÈaviuiat lore ah hoven,
tnthrmr .Hrriut Baert Cïaef> i r
ïyA™ 1. Ctfrmlu cVrtmAf' 'a'JJpi
'Erf Sn'rntmfht "-yv jfay *7^
