BEWONERS TORENBURG EERSTE WAARDSE
EMIGRANTEN
JC
Het drama aan de wilde kust
Emigreren is van alle tijden, hoewel onze geschiedenis ook zijn eeuwen gekend heeft
dat men een leven lang het eigen dorp niet uitkwam. Emigreren naar landen buiten
Europa behoort, historisch gezien, tot de moderne tijd. Gewoon is het nooit geweest.
Het waren perioden waarin mensen op drift raakten door crisis, oorlog, hongersnood
of door slechte economische vooruitzichten. Zo'n emigratiegolf was er ook eind negen
tiende eeuw. De landbouwcrisis bracht velen tot de conclusie dat het leven elders
waarschijnlijk beter zou zijn. Ook in Heerhugowaard. De meeste emigranten vertrok
ken naar Noord-Amerika, zoals de familie Oukes van de boerderij le Kil 9, Snelten
van de 3e Kil 7, Molenaar van Middenweg 192, Van Duin van Middenweg 417 en
Blokdijk van Molenweg 6, om maar enkele Heerhugowaardse families te noemen. De
tweede emigratiegolf kwam na de Tweede Wereldoorlog. De lijst Heerhugowaarders
die naar Canada, Noord-Amerika, Brazilië, Australië en Nieuwe-Zeeland emigreerden
is lang: Jan en Paulus den Hartigh, Arie Stuijt, Jacob Vethaak, Klaas Glas, Cor
Scholten, Jan Weel en Gert en Piet de Wit. Teveel om op te noemen. Ze hadden alle
maal een reden om Heerhugowaard te verruilen voor het verre onbekende. Emigreren
is altijd een avontuur geweest, met succes, maar soms ook een verhaal zonder goed
einde. Dit verhaal gaat over de eerste Heerhugowaarder waarvan bekend is dat hij
emigreerde naar een ver land over zee, naar Amerika. Hij was de bewoner van de
boerderij Torenburg aan de Middenweg 543 in De Noord. Het gebeurde in 1676
Grootste hofstede
De boerderij Torenburg verbrandde in
1930. Deze even ten noorden van de kerk
gelegen stolp werd niet herbouwd. Het erf
bleef enkele jaren onaangeroerd met al
leen de resten van de boerderij in de
grond. Nu ligt hier een nieuwbouwwijk
met de straten Rozenhoutstraat, Toren
burgstraat en Lelyhofstraat. In 1932 wer
den de resten opgeruimd. De verwijdering
van de oude fundamenten trok de nodige
aandacht. Zij bleken zich veel verder uit
te strekken dan de in 1930 verbrande
boerderij, wat erop wees dat er voorheen
een veel grotere boerderij moet hebben
gestaan. De Alkmaarse historicus
J. Belonje was bij de opgraving aanwezig
en uit zijn verslag hierover blijkt dat hij
de resten dateerde uit de zeventiende
eeuw. Het oorspronkelijke Torenburg was
dus een grote boerderij, gebouwd kort na
de drooglegging van Heerhugowaard in
1631.
Uit de Heerhugowaardse lijst van het
Haardstedengeld uit 1665 blijkt dat de ei
genaar van Torenburg Harman Hartman
van der Woude (1621-1677) was. De
grootte van elk pand werd voor de onroe-
rendgoedbelasting indertijd uitgedrukt in
het aantal haardsteden. Een haardstede
was de plaats waar vuur kon worden ge
maakt voor verwarming. De meeste boer
derijen hadden er twee, een haard voor in
de boerderij en een achterin. De boerderij
van Hartman van der Woude had er maar
liefst zes, een ongekend groot aantal. Hij
Tekst: Henk Komen
Situatie rond 1817 aan
de Middenweg in
Heerhugowaard-noord
met links de boerderij
Lefyhof en rechts
Torenburg (Middenweg
543), toen de grootste
boerderij van
Heerhugowaard, ge
bouwd door Hartman
van der Woude omst
reeks 1660.
Middenweg 523
Lelyhof
gebouwd vóór 1665
herbouwd In 1691
Middenweg 543
Torenburg
gebouwd vóór 1665
herbouwd in 1893
verbrand In 1930
C45
Middenweg (situatie plm. 1817)
