FLORIS V EN DE FRIESE DWANGBURCHTEN
Het is niet iedereen bekend dat vlakbij de voormalige Heer Huygen Waert drie dwangburchten
stonden die een belangrijke rol vervulden in de strijd tussen de Hollandse graven en de
Friezen. We verplaatsen ons naar de 2de helft van de 13de eeuw, als Floris V zijn vader Graaf
Willem van Holland (1234-1256) opvolgt als Graaf van Holland. Floris V is dan nog geen 2 jaar
oud. Zijn vader kwam om het leven toen hij met zijn paard bij Hoogwoud door het ijs van de
Berkmeer zakte, tijdens een veldtocht tegen de Friezen. De Friezen herkenden Graaf Willem
niet, die ook tot Rooms-koning was gekroond en ook de opvolger zou worden van de Duitse
Keizer. De Friezen vermoordden hem. Zijn sneuvelen staat niet te boek als heldhaftig zoals een
echte edelman in een heroïsch gevecht betaamd, maar meer als gevolg van een noodlottige sa
menloop van omstandigheden. Floris V nam de strijd van zijn vader tegen de Friezen over toen
hij ongeveer 18 jaar oud was.
Floris V was een ambitieuze jongeman.
Hoewel hij zijn vader nooit gekend heeft,
groeide hij waarschijnlijk wel op in een
cultuur die gevoed werd wrok tegen de
Friezen. De dood van zijn vader wilde hij
wreken en wel zo snel mogelijk. Het
komt tot een eerste treffen met de Friezen
iets ten noorden van Alkmaar. Er werd in
dat gebied om strategische redenen tus
sen de zandrug van Alkmaar en de hoge
geestgronden van Oudorp en Vronen (te
genwoordig Sint- Pancras) een uitval dijk
door het drassige land aangelegd. Over
deze dijk ligt nu de Munnikenweg. De
Friezen probeerden deze aanleg te ver
hinderen. De slag vond plaats tussen
Vronen en Oudorp. Ondanks grote verlie
zen aan beide zijden, draaide dit voor
Floris V uit op een mislukking en leidde
uiteindelijk tot een totale rebellie van de
Friezen tegen de Hollandse Graven.
Tien jaar later, in 1282, had hij meer suc
ces. Nu landde hij vanuit zee met een
vloot bij Wij denes bij Hoom en versloeg
de Friezen. Hij zocht en vond het lichaam
van zijn vader in Hoogwoud en begroef
het opnieuw in de abdij van Middelburg,
in Zeeland.
Maar de overwinning op de Friezen was
niet afdoende. De Friezen ondermijnden
zijn gezag voortdurend en waren opstan
dig. Het bleek een porseleinen overwin
ning en dat zinde Floris in het geheel
niet. Zeker niet toen hij hoorde dat de
Friezen ook hulp zochten bij andere ede
len om tegen hem ten strijde te trekken.
Dat was de reden voor Floris een plan te
bedenken om de Friezen beter in bedwang
te houden. Het beraad resulteerde in een
plan zo snel mogelijk een verdedigingsli
nie tegen de Friezen op te werpen. Het
plan was een serie kastelen te bouwen aan
de rand van het overwonnen gebied. Deze
kastelen werden dwangburchten genoemd.
Zij hadden de functie de Friezen in be
dwang te houden.
Enorm werk
In 6 jaar tijd, tussen 1282 en 1288 liet
Floris vijf dwangburchten bouwen. Voor
die tijd was dat een enorme prestatie ze
ker als men bedenkt dat het meeste werk
met de hand moest worden gedaan.
Bovendien werd er gebouwd terwijl de
Friezen voortdurend aanvielen, want zij
lieten dit natuurlijk niet zomaar gebeuren.
Floris moet duizenden mensen aan het
werk hebben gehad en nog eens zoveel
om ze te beschermen tegen de aanvallen
van de Friezen. Ook het vervoer van de
materialen, de hele logistieke operatie er
om heen, moet immens zijn geweest voor
toenmalige begrippen. Floris maakte voor
zijn verdedigingslinie gebruik van de al
aanwezige West-Friese Omringdijk die
ook op zijn gezag was gebouwd om het
gebied tegen overstromingen te bescher
men. De vijf dwangburchten die hij
bouwde waren: Slot te Wij denes
(Wijdenes), Kasteel Radboud
Tekst: Joost van der Est
Floris V
