100 JAAR KERK, 100 JAAR KERN
H. Hartkerk verkrijgt eeuwigheidsstatus
Het jaar 2010 is voor de dorpsgemeenschap De Noord in
Heerhugowaard een bijzonder jaar. De H.Hartkerk - de
enige kerk in het dorp - bestaat dit jaar honderd jaar, en
omdat eigenlijk pas bij de komst van de kerk de gemeen
schap zelfstandig begon te worden, bestaat ook het dorp
zelf zo'n 100 jaar. Er woonden natuurlijk al wel degelijk
wijd verspreid veel gelovigen in het noordelijk deel van de
polder Heerhugowaard, maar pas als ergens een kerk
wordt gebouwd, kan de echte kern ontstaan, omdat men
sen zich vaak rondom een kerk gaan vestigen. En dus
geldt, zoals ze in De Noord zelf zeggen:
"100 Jaar Kerk, 100 jaar Kern".
Een blik op het ontstaan van een parochie, en hoe deze le
vendig is gebleven.
Een kerk staat er niet zomaar, een ge
meenschap ontstaat ook pas na een lange
aanloop. De aanzet tot de oprichting van
de kerk is feitelijk langer dan Heerhugo
waard bestaat. Ruim duizend jaar geleden
was deze streek bedekt met veen, er ge
beurde heel lang niet veel meer dan dat
het veen werd ontgonnen. Totdat ene
Winfried van Essex in het jaar 678 op
weg was naar Rome, maar de wind ver
keerd stond. Hij kwam terecht in Fries
land, waar hij tijdens zijn overwintering
meteen de gelegenheid te baat nam om het
evangelie onder de bevolking te verkondi
gen en bekeerlingen te dopen. Winfried
zou later heilig worden verklaard onder
zijn Latijnse naam Bonifatius. Ter verdui
delijking: het brede kustgebied langs de
Noordzee tussen België en Denemarken
was in die tijd het woongebied van de
Friezen, de streek die thans wordt aange
duid met West-Vlaanderen, Zeeland,
Brabant, Zuid- en Noord-Holland (waar
onder West-Fries-land), Friesland,
Groningen en Sleeswijk-Holstein. Door
de Frankische vorsten was echter in 690
het zuidelijk deel van dit Friese gebied tot
aan de grote rivieren veroverd, waarna
het prediken volgens de Franken onder de
Friezen moest worden voortgezet. Dat
werd een taak van Willibrord. Willibrord
was een van de leerlingen van Winfried.
Hij ontving zijn opleiding vooral in
Ierland. In het jaar 690 maakte hij de
oversteek naar het Frankische rijk. Met de
steun van de Christelijke Franken kon
Willibrord met zijn metgezellen rondtrek
ken en het geloof verkondigen. Hij begon
met de kuststreek van Holland.
In de eeuwen daarna zagen de lokale he
ren in de kuststreek zichzelf vaak als ge
zag in de kerk, en bezaten soms ook de
parochies. Ze gebruikten de kerk om hun
macht te bevestigen. Zo heeft de Graaf
van Holland rond de elfde eeuw de kerk
van Schoorl gesticht. Vanuit Schoorl werd
de streek van Schoorlwalt (nu Langedijk)
gekerstend: er werden kapellen gevestigd
te Oudkarpel, Noord- en Zuid-
Scharwoude, Broek op Langedijk en
Vroonen (wat later na de verwoesting tij
dens een opstand van de West-Friezen te
gen hun graaf Sint-Pancras is gaan heten).
In de 16e eeuw werden de pastoors van
katholieke parochies door de overheid ge
dwongen de nieuwe protestantse leer aan
te hangen. Verschillende pastoors pleeg
den echter verzet en werden gevangen ge
zet in de dwangburcht van Sonoy te
Schagen. Het Hof van Sonoy in Alkmaar
terroriseerde de hele omgeving en maakte
korte metten met de onwillige roomsen.
Zo werden de katholieken in het verzet
Tekst en beeld: Jos Beers
Schoolplaat 'Willibrord,
de apostel der Friezen',
gemaakt door J.H.
Isings, (1939/1940).
Foto: Museum
Catharijneconvent.
Utrecht
