DE VERDWENEN MIDDENSTAND
Heb je geld mee of moet ik het opschrijven?
Wij leven in een tijd, waarin alles groter
lijkt te moeten worden. Nog slechts enke
len onder ons herinneren zich de oude
kruidenier. Hij schepte de gevraagde
boodschappen nog uit de vakken met
erwten, bonen, zout en suiker, om de ge
wenste hoeveelheid in papieren zakken te
deponeren en op die manier met de klant
mee te geven. In de supermarkt, die de
oude kruidenier opvolgde moest de klant
de gewenste artikelen al zelf uit de
schappen pakken. De artikelen werden
meer en meer door de fabrikanten ver
pakt, waardoor dit mogelijk werd ge
maakt. Toch is het nog niet zo lang gele
den, dat voor moeder een half pond kof
fie bij Krijgsman, de kruidenier, gehaald
moest worden. "Maaltje moeder de kof
fie zelf, of wil ze gemalen koffie?" Als
moeder gemalen koffie wilde, werden de
bonen ter plaatse gemalen in een ouder
wetse koffiemolen met aan twee zijden
een groot wiel. Als de bestelling was
klaargemaakt, zei Krijgsman: "Heb je
geld mee, of moet ik het opschrijven?
De Spar kruidenier en Onverschillig hoe dat verder werd afge-
textiehaak van H. Kort handeld, als beloning kreeg je een snoep-
aan de Middenweg je aangereikt, waarbij Krijgsman de ge-
woonte had om op het laatste moment
een vinger vooruit te steken, waardoor je
steevast de vinger, in plaats van het
snoepje pakte. Zoals Krijgsman, die een
klein winkeltje had tegenover De Swan,
waren er een aantal kruideniers in het
centrum van Heerhugowaard. Daarnaast
kende het centrum tal van andere mid
denstanders. Een andere service van de
middenstand was, dat de ondernemer zijn
klanten opzocht en kwam "vragen" wat er
nodig was. Vóór in de week kwam hij
langs met een notitieboekje en noteerde
wat hij in de loop van de week moest af
leveren. Jan Groot kwam zoals gebruike
lijk via de achterdeur met zijn potlood
achter zijn oor en kondigde zijn komst
aan met. "De kruidenier!". In een boekje
werden de gewenste artikelen opgeschre
ven. Als de klant even niet wist wat hij
wilde bestellen, somde Groot, als een
volleerd toneelspeler de artikelen op, die
anders misschien vergeten zouden wor
den. Om de kruidenier niet tegen het
hoofd te stoten en ook een andere kruide
nier te vriend te houden, kwam het bij
bepaalde families voor, dat ze de ene
week bediend werden door de ene krui
denier en de week daarop door
de andere Ik heb zelfs een goe
de kennis, destijds zelf midden
stander, die vaste klant was bij
vier kruideniers, die hem om de
week bedienden. Zo ging dat in
die tijd.
Iedere kruidenier had zo zijn
bijzonderheden. Zo had Henk
Kort - hij was één van de eerste
gemotoriseerde kruideniers en
ging zijn klanten langs met een
Fiat 500 - de gewoonte om een
grote kist met allerlei soorten
snoep bij het "vragen" mee te
brengen.
De klant kon op die manier zelf
zien wat er allemaal in de aan
bieding was. Denk niet, dat een
Teksl: Jan Swart
omstreeks 1953
