Km
DE ZUIDSCHARWOUDERPOLDER
Oud land binnen de Waarder omringdijk
De naam Heerhugowaard is samengesteld uit 3 woorden:
Heer, Hugo en waard. Heer Hugo was lang geleden een
gerechtsdienaar, een soort hoge ambtenaar in dienst van
de Staten van Holland en aangesteld als baljuw van het
Overleeker Ambacht. Tegenwoordig noemen we dat ge
bied De Vier Noorder Koggen. Heer Hugo was tevens
kasteelheer van Medemblik. Mogelijk had deze baljuw
rechten of zeggenschap over de Grote Waert die immers
ergens grensde aan zijn rechtsgebied.
Het woord "waard" betekent in het alge
meen laagliggend land dat op gezette tij
den kan worden overstroomd. Wat nu de
polder Heerhugowaard is, was voorheen
een grote plas met een grillige oeverlijn
en heel verschillend van diepte met hier
en daar een eiland (zie de tekening). Men
zou zich kunnen voorstellen dat het in
voorafgaande jaren grotendeels droog land
is geweest dat in later tijd is overstroomd.
Dit is inderdaad het geval geweest.
In 1248 is het westelijk deel van West
Friesland na een doorbraak van de toen
nog primitieve omringdijk in de buurt van
Schagen overstroomd. Daarbij is veel van
het bestaande veenland door de kracht van
het water weggeslagen. Het aldaar voor
OCT
een groot deel aaneengesloten veenland-
schap veranderde als gevolg daarvan in
een aantal eilanden en meren. De ligging
van land en water is goed te zien op on
der meer kaarten die gebaseerd zijn op de
situatie rond het jaartal 1300. Deze kaar
ten treft men niet zelden aan in boeken
en andere publicaties over de wordings
geschiedenis van West-Friesland.
Van de Grote Waert heeft men zo'n vier
eeuwen later weer droog land weten te
maken. De grote watervlakte werd inge
polderd en raakte daardoor haar meeste
water kwijt. Deze indijking werd gereali
seerd door de aanleg van een ringvaart en
een ringdijk rondom De Grote Waert en
de bouw van een groot aantal poldermo
lens. Bij het graven van de ringvaart pro
beerde men onnodige bochten waar mo
gelijk te vermijden. Het gevolg daarvan
was dat er hier en daar 'oud land' binnen-
gedijkt werd. Deze stukken kregen de
naam van 'druipland'. Bij de droogleg
ging van De Waert zouden de bestaande
sloten van het druipland ook hun water
kunnen kwijtraken tenzij men er voor
zorgde dat ze niet in open verbinding
zouden staan met de Grote Waert. Het
druipland werd daartoe door een - overi
gens veelal reeds bestaand - dijkje (de
polderkaai) omgeven zodat
het gebruikelijke polderpeil
kon worden gehandhaafd.
Liever rijden dan varen
Over één van de druiplan-
den, de NoordScharwou-
derpolder, heb ik in de vori
ge Overhaal een artikel ge
schreven. Deze keer wil ik
iets schrijven over de Zuid-
Scharwouderpolder (Zsp).
Van oorsprong was dit
druipland een deel van de
naar het oosten uitstekende
punt van de toenmalige, al
eeuwen bestaande banne
(dorp of gemeente plus het
daarbij behorende land)
Zuid-Scharwoude. Bij de
aanleg van de ringvaart van
de polder Heerhugowaard
Tekst en beeld: Ton Schotten
"Den Waerdt" voor 1630
1. Oostdijk van het
Geestmerambacht
2. Buitendijks land bij
Noord- en Zind-Schar-
woude
3. Eilanden in "Den
Waerdt" later bedijkt
4. Broeckerhoeck
5. Het Eiland Sapwerf
YEÊH
H'-biEil
■AH
DEM NtytEHWfVjH
DEM Hift.GHËfl BycK n
OTERLYCK.
M:-J
