■,/~)i MM L lUl VE POLDERBAAS PIETER RAAT Een gewaardeerde naam die voortleeft In zijn boek 'De Heerhugowaard' (1981) schrijft Johan Schilstra met veel waardering over de polderbaas die van 1803 tot 1845 in dienst was van het polderbestuur van de Heerhugowaard, te weten Pieter Raat. Schilstra slaat diens verdiensten voor onze polder zo hoog aan dat hij met enige verbazing vaststelt dat er nog steeds geen straat of school in Heerhugowaard is gesierd met de naam van deze voortreffelijke vakman op het gebied van molens en gewaardeerde opziener over de polderwerken. Dit verzuim is hier echter een aantal jaren geleden goed gemaakt door zijn naam te verbinden aan een stichting en aan een fraai gebouw met woonruimte en andere voorzieningen voor ouderen. Het gaat hier om de Pieter Raat Stichting en De Raatstede. De laatst genoemde naam siert nu de gevel van een modern appartemen tencomplex in de buurt van het gemeente huis. Men kan door deze naam misschien menen dat het hier om een gebouw van de gemeente gaat, maar dat zal dan een ver gissing blijken. De Raatstede betekent in feite: een plek of plaats vernoemd naar Raat, de eerder ge noemde Pieter Raat, geboren in 1775 te Neck, een dorpje bij Purmerend. Als 28- jarige werd hij belast met de taak van pol derbaas van de Heerhugowaard. Als op- perbaas dus en deskundige op het gebied van het waterbeheer van de polder en het onderhoud en de eventuele nieuwbouw van molens, dijken, bruggen en duikers. Pieter Raat moet een bekwame, inventieve en plichtsgetrouwe man zijn geweest ,die bovendien blijk gaf van een kritische geest en van veel vertrouwen in zijn ei gen oordeel. Belangrijke verrichtingen Pieter Raat staat bekend vanwege belang rijke verrichtingen tijdens zijn dienstver band. Zo maakte hij accurate en heldere rapportages aan het bestuur betreffende de toestand en eventuele tekortkomingen van de materiële zaken in de polder (zoals dij ken, sluizen, molens). Hij voerde verbete ringen door in het waterbeheer in het al gemeen (beheer van de poldermolens, schouw en baggerwerk) en nam vijzels verder in gebruik ter vervanging van de schepraderen bij de poldermolens, de zo genoemde vervijzeling. Over vijzels en de vervijzeling wil ik hieronder wat meer vertellen. Een molenvijzel is een soort waterschroef, een constructie bestaande uit een as waar op schroefvormen (de gangen) zijn ge monteerd. Die 'schroef' draait rond in een langwerpige halfronde goot van hout, steen of ijzer (de vijzelkom) waarvan de ronding ongeveer overeenkomt met die Tekst: Ton Schotten

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

De Overhaal: historisch magazine Heerhugowaard | 2006 | | pagina 32