.HEERHUGOWA buren 11. Droogmalen met stoom Rond 1850 is de Haarlemmermeer door een drietal voor die tijd moderne stoom machines met overdruk droog gemalen. In de polder Heerhugowaard heeft men on geveer twee en een halve eeuw met wind kracht gedraaid. In 1877 is men evenwel vrijwel geheel op stoom over gegaan. Dertig jaar later werd de gehele installatie vernieuwd. De grote centrifugaalpompen toen geplaatst zijn in het Poldermuseum nog steeds te zien en hebben tot 1994 dienst gedaan. Ze zijn dus volgend jaar een eeuw oud. In 1932 komt het einde voor de stoommachine en gaat men over op olie en in 1941 op elektri sche bemaling. IN HET JAAR I90ü? VERNIEL! Niet alleen voor pol dergemalen maar ook in de industrie en bij dienstverlenende be drijven ging men met stoom werken. Men las overal op gevels, in advertenties en op reclameborden tek sten als Stoomdrukkerij 'Perzië', Stoomwasserij 'Reine Julia', Stoomzagerij 'Eikelenboom', Stoomvaart Maatschappij 'Neptunus', enzovoort. De mensen moe ten in die tijd het gevoel hebben gekregen dat de stoom(kracht) de kloppende hart slag was van het economische leven. Stoom leek wel, zowel letterlijk als fi guurlijk, de algemene krachtbron te zijn voor het bedrijfsleven. Deze positie als energiebron zou pas later in toenemende mate worden overgenomen door de elek triciteit. Stoomfiets Het is opmerkelijk dat, ondanks het feit dat het algemene gebruik van stoom niet meer bestaat, er nog veel woorden zijn en gebruikt worden die met het stoomtijd perk een zekere relatie bezitten. Ze ver wijzen als het ware naar begrippen of ver schijnselen uit een andere tijd. Zelfs in de ii- irfeüYvrpj- jaren 50 keek men er op het platteland niet van op wanneer men iemand hoorde praten over een stoomfiets (motorfiets), een stoomkas (een grote graandorsmachi ne) of een stoomwals (een wals met een dieselmotor). Deze benamingen lagen blijkbaar voor veel mensen nog tamelijk voor de hand terwijl de uiterste gebruiks- datum eigenlijk allang was verstreken. Het zijn inderdaad oude woorden; men moet soms iets weten over de geschiedenis van de streek of van het platteland om de betekenis te kunnen vatten. Zo zijn er wel meer van die woor den die niet één twee-drie duidelijk zijn doordat ze be trekking hebben op zaken die uit de tijd zijn, dat wil.zeggen geen rol meer spelen in de dagelijkse leef wereld. Welk kind weet bijvoorbeeld he den ten dage nog wat een aambeeld, een zeis, een juk of een handkar is? Hoe dan ook, het is meestal leuk om op de hoogte te komen van de herkomst van woorden die je aanvankelijk vreemd in de oren klinken, zoals stoomfiets, stoomboot of stoomvaart. Zeker vandaag aan de dag is dat zo, nu je stoom voornamelijk alleen nog in de keu ken tegenkomt. En niet meer zoals vroe ger bij de vertrouwde locomotief, de ou derwetse heimachine of de stoomcarrou- sel. Vandaar dat die haast vergeten woorden (als men ze weer eens hoort) onze ge dachten soms terug voeren naar tijden die ver achter ons liggen en waar we mogelijk de herkomst, het originele gebruik en de etymologie gewaar kunnen worden. Het heeft dus in veel opzichten te maken met voorbije tijden en om die reden mag er wellicht in een blad als 'De Overhaal' wel eens melding van worden gemaakt. Plaquette in het voor malige gemaal in Heerhugowaard, nu het Poldermuseum iVI. KALIS. P. WONDER. G. BOS. W l\. 13 LO VI J SWAAG l\. KIF.FT Kv. IJLSsr. G. CF: LD li R m *mi Mo-».:* niv imam T. I> .\DVISEUQ C VIOEYlS- Opgil Cl IT EP Did SECRETARIS f iI O VIE E ST E R. I IIEEM PADEN

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

De Overhaal: historisch magazine Heerhugowaard | 2006 | | pagina 13