25.
gangh Zijn vrouw die enkele weken
zwanger was had minder geluk. Zij over
leed negen dagen later na ...ellendig
door het vergift gefolteert" te zijn. Ook
"...haer zuijgendt kindt als zij het selve in
de tussen posen had aen de borst gelegt"
kreeg via de moedermelk zoveel gif bin
nen dat het na twee dagen bezweek.
i
-
De 15 jarige moordenares Guertje Jans
werd veroordeeld tot het afkappen van
haar hand en de dood door wurging. Een
klusje voor de beul van het Hof van
Holland, die zijn standplaats had in
Haarlem.
De terechtstelling van Guertje Jans vond
plaats in Alkmaar, op een schavot in de
Breedstraat, aan de achterkant van het
stadhuis. De avond voor de terechtstelling
arriveerde de beul met zijn knechten in de
stad en ze logeerden in "Het Wapen van
Munster" aan het Verdronkenoord. Veel
mensen kwamen (tegen betaling) de beul
in de herberg de hand schudden. Ze hoop
ten daardoor van zijn vermeende magi
sche krachten te kunnen profiteren. Zoals
de dijkgraaf baljuw bevolen had, werd
haar hand afgehakt en vervolgens werd ze
gewurgd. Straf genoeg zou je denken,
maar dat was nog niet alles. Het meisje
zou na de executie niet begraven worden.
Haar lijk werd op het galgenveld aan de
noordoever van het Zeglis op een rad ge
legd: ter vertering door lucht en vogels.
Boven het lijk werd de afgehouwen hand
opgehangen en ook het doosje waarin het
gif gezeten had. Iedere voorbijganger kon
dan zien aan welke misdaad zij schuldig
was en wat de straf was. Zij had haar
hand tegen haar meester opgeheven. Het
doosje wees op het gif dat zij daarvoor
had gebruikt. Doordat zij niet was begra
ven, maar overgegeven aan vertering in
de buitenlucht kon arme Guertje ook niet
aanwezig zijn bij de opstanding van de
doden bij het einde der tijden en het laat
ste oordeel. Guertje Jans was dus eigen
lijk eeuwig gestraft.
Onder invloed van
het Franse bewind
veranderde er na
1810 veel in de
staatkundige inrich
ting van Nederland.
Daaraan hebben we
de trias politica te
danken: de scheiding
van de wetgevende
macht, de uitvoerende macht en de recht
sprekende macht. Maar tot dan toe wer
den alle zaken in Heerhugowaard, waar
we nu aparte organisaties voor hebben,
geregeld door het beperkte kringetje van
waterschapsbestuurders. Dat varieerde
van bemoeienissen met de school, innen
van belastingen, de aanstelling van een
vroedvrouw, het strafrecht, passeren van
testamenten, armen-, weduwen- en we-
zenzorg, bijhouden van de registers voor
transport- en hypotheekakten, het sluiten
van huwelijken, het opstellen van keuren
betreffende de openbare orde en we zou
den het bijna vergeten: de waterstaat bin
nen de polder. Niet ieder waterschap heeft
al die rechten (en plichten) gehad. De pol
der Heerhugowaard dus wel, net als de
Beemster, de Wieringerwaard en de pol
der Zijpe.
In 1811 is het afgelopen met het
"Koninkrijk" Heerhugowaard, toen pas
was er een volledige scheiding tussen de
polder, de gemeente Heerhugowaard en
de overige overheidsdiensten. De
Waterschappers mochten zich toen alleen
nog maar bemoeien met de waterstaat in
hun gebied.
Een waterschap; overheid? Guertje Jans
uit Broek op Langedijk zou ons er alles
over kunnen vertellen.
v A fvSV&L-i [V l'tiiio LfJfVv.vrftr/- 4w(- v^|- v'-u t i-rtvLp.
V i - gy
Lni-f xiwuv 1 tJCilcSils.
Criminele sententie
tegen Guertje Jans ge
boortig tot Broek op
Langedijk, out ruym 15
jaren
Regionaal Archief
Alkmaar
