De historie van het oude Butterhuizen en zijn omgeving - 6 Butterhuizen behoorde oorspronkelijk tot het grondgebied van Sint Pancras. Voor de inpoldering van Heerhugowaard in 1631 grensden de landerijen van dit: dorp aan de oevers van het meer De Waard. Aan die oevers stonden enkele boerderijen of huizen. Dit buurtschapje werd Butterhuizen genoemd. Het lag op de plaats waar nu de Westtangent uitkomt op de Westerweg. Onlangs zijn hier bomen geplant, zodat die oude oevers in het Heerhugowaardse landschap zichtbaar blijven. Mogelijk woonden hier in oude tijden vissers en pas later boeren. Archeologisch onderzoek van de provincie ter plaatse heeft resten opgeleverd van enkele boerderijen. Door het graven van de Heerhugowaardse ringvaart in 1629 door de landerijen van Butterhuizen heen, kwamen deze boerderijen binnen de polder Heerhugowaard terecht. Maar de bewoners bleven tot Sint Pancras behoren en behielden hun akkers aan de andere kant van de ringvaart. Zij konden die alleen per schuit bereiken. De bewoning van Butterhuizen is dus ouder dan de polder Heerhugowaard. Het is niet vast te stellen in welk jaar de eerste huizen daar gebouwd zijn. Op een kaart van de Vroonlanden (oude naam voor Sint Pancras) uit plm. 1530 komen nog geen huizen voor. Een jongere kaart uit plm. 1590 laat een viertal opstallen zien. Op de kavelkaart van de Heer-Huyghen-Waert van Metius uit 1631 zien we vijf huizen/stolpen bij de naam Butterhuizen ingetekend. Op een kaart uit 1662 van Claesz Bommer zien we drie boerderijen met hun bijgebouwen. Een kaart uit 1664 toont zes panden waarvan vier met en twee zonder schoorsteen getekend. Het zou dus om vier woonhuizen en twee schuren kunnen gaan. Bij de taxatie voor de verponding een soort onroerend goed belasting) in 1731 is sprake van, drie boerderijen en datzelfde aantal komt voor op de oudste kadastrale kaart voor dit gebied uit 1832. In een transportakte uit 1705, waarbij de helft van de gronden van de Butterhuizen wordt overgedragen, is vermeld dat 'de huizen en verdere getimmerten' reeds eigendom zijn van de kopers. We kunnen er dus van uitgaan dat alle opstallen daar in het verleden door de pachters ten eigen gerieve zijn gebouwd. Vermoedelijk hadden zij langlopende pachtcontracten. Pas in 1624, met de plannen tot het graven van de ringvaart dwars door de Beverkoog, kwam de naam Butterhuizen in beeld. Mogelijk om aan te duiden, dat het hier ging om het ingepolderde deel van de Beverkoog binnen de Heerhugowaard. De naam Beverkoog veranderde slechts langzaam in Butterhuizen, want in de jaren erna wordt nog regelmatig 'Bevikoge' geschreven als Butterhuizen wordt bedoeld. Het deel tussen de ringvaart en Sint Pancras bleef de naam Beverkoog houden tot de dag van vandaag. Dus met Butterhuizen wordt het oostelijk binnenge- dijkte deel van de Beverkoog bedoeld. door Henk Komen Kaart van de Waard uit 1575 6 Hp>'R- HTTTC- HE ST, f hwt tp J+* J# I—»'-l Kavelkaart uit 1631 Henk Komen 7

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

De Overhaal: historisch magazine Heerhugowaard | 1998 | | pagina 5