meisjestoer dan maakten we poppen
van een knikker en wat oude lapjes
en haar van uitgehaalde zwarte sajet,
dat zulke mooie krullen maakte.
Poppenhuizen werden gemaakt van
een taartendoos of een schoenen
doos. Maar daar was niet zo gemak
kelijk aan te komen. Een van de
kinderen moest al een zusje of broer
tje gekregen hebben, anders moest je maar
bij de winkelier om een doos vragen.
1 Een geliefd spel voor onderweg was "an
pik". Als het tenminste knikkertijd was.
Je moest er een grote lodder of een stuk
steen of grof grind voor hebben.
Een gooide op en de ander probeerde de
lodder of steen te raken. Was het raak dan
werd dat met een knikker betaald.
Zo kwam je ongemerkt bij school aan.
De historie van het oude Butterhuizen en zijn omgeving -2
Door een toenemende behoefte aan nieuwe
landbouwgronden ging men ertoe over om
het veenpakket, dat achter de duinen lag en
zich uitstrekte tot voorbij het huidige LJssel-
meer, te ontginnen.
De ontginning van het veen heeft plaatsge
vonden vanuit de plaatsen waar menselijke
bewoning al lange tijd mogelijk was, zoals
de duinen aan de kust en de oude nederzet
tingen langs veenrivieren.
Vanuit deze oude woonkernen groef men
sloten recht het veen in. Door het evenwijdig
aan elkaar graven van sloten en greppels in
het veen werd het veenpakket ontwaterd. Het
veen werd hard en daardoor een geschikte
grond voor landbouw.
Was men met het graven van sloten tot een
bruikbaar oppervlak gevorderd, dan werden
de nieuwe veenakkers door een dwarssloot
of soms door een veendijkje afgesloten van
het nog niet ontgonnen veen.
Zo voorkwam men dat regenwater vanuit de
hoger gelegen, nog niet in cultuur gebrachte,
veengebieden over de nieuwe akkers zouden
stromen.
Naarmate men zich met de ontginnings
werkzaamheden verder van huis ging bege
ven, groeide de behoefte aan een nieuwe
vestiging én zo kon het dan komen tot de
stichting van een nieuw dorp.
Op deze wijze zijn de dorpen Oudkarspel,
Noord- en Zuid-Scharwoude, Broek op Lan-
gedijk, Veenhuizen en Oterleek ontstaan.
De "moederdorpen" van waaruit deze dor
pen zijn gesticht zijn Heiloo, Schoorl, Ber
gen, Petten en Vronen (een niet meer
bestaand dorp op de plaats waar nu Sint
Pancras ligt).
Het noordelijk deel van het Heerhugo-
waards veengebied werd ontgonnen vanuit
Schoorl en Bergen en strekte zich uit tot de
oostgrens van het dorp Veenhuizen. Dat het
oude verkavelingspatroon van Veenhuizen
en de Berxwerck (de voormalige Noord-
Scharwouderpolder, nu het grote kassenge-
bied in De Noord) overeenkomt met dat van
Noord- en Zuid-Scharwoude, is uit deze-
veenontginning te verklaren.
Ja ke Beers-Siep
door Henk Komen
7