De historie van het oude
Butterhuizen en zijn
omgeving deel 1
De nieuwbouwwijk Butterhuizen in Heerhu-
gowaard is genoemd naar een daar in de
nabijheid gelegen kleine buurtschap.
Het gehuchtje Butterhuizen heeft eeuwen
lang binnen de polder
Heerhugowaard gele
gen en telde ooit vijf
boerderijen.
Het lag ten zuidwesten
van de huidige woon
wijk met deze naam,
daar waar nu de West
tangent bij de Wester-
weg komt.
De laatste boerderij
van Butterhuizen werd
in 1992 gesloopt in
verband met de verbre
ding van deze Wester-
weg tot vierbaansweg.
De naam Butterhuizen
leeft nu alleen nog
voort als wijknaam.
Het oude Butterhuizen dateert van voor de
inpoldering van de Herhugowaard in 1630.
De bewoning hier gaat terug tot mogelijk de
tiende eeuw.
In een serie afleveringen wil ik vertellen
over de historie van dit buurtschapje en haar
omgeving vanaf de negende eeuw tot het
verdwijnen van de laatste boerderij in 1992.
Met de omgeving bedoel ik dan het gebied
in de driehoek Heiloo-Schagen-Hoom.
Om een goed inzicht te krijgen in de ont
staansgeschiedenis en de ontwikkeling van
het landschap rond Butterhuizen dienen al
die gebieden in ogenschouw genomen te
worden die direct hebben bijgedragen tot
haar historie.
In de negende eeuw bestond het gebied rond
Heerhugowaard uit een duingebied langs de
kust en enkele hoge zandruggen (geestgron
den) op plaatsen waar nu Heiloo en Sint
Pancras liggen.
Oostelijk hiervan lag een vrijwel aaneenge
sloten veengebied.
Heerhugowaard was
in die tijd dus een
veengebied dat zo'n
twee meter boven de
zeespiegel uitstak.
Het regenwater kon
op natuurlijke wijze
via veenrivieren af
wateren naar de zee.
Zo'n veenpakket be
staat uit plantenresten
en krijgt zijn dikte
vooral doordat het
veel water vasthoudt.
Het vormt daardoor
geen stevige onder
grond. Daarom kon
den alleen in de duinen en op de geestgron
den mensen wonen.
Ook langs de oevers van veenrivieren kon
men zich vestigen, omdat hier de natuurlijke
ontwatering van het veen zo goed was, dat
de grond voldoende stevigheid bood.
Zo rond de tiende eeuw kwam bewoning in
de regio Heerhugowaard alleen voor op de
hoger gelegen gebieden zoals de duinen en
de geestgronden van Heiloo en Sint Pancras
(vroeger Vronen geheten), de keileemgebie-
den Texel en Wieringen en op de oevers van
veenrivieren.
6
door Henk Komen
Wasi-Friasfend in de 9e eeuw
