H
t die
lil
W j rW*^***
oe zitdat toch
Christelijk gereformeerde kerk
Gereformeerde kerk
Bron: HISTORIEK
November 2022
12
De Afscheiding in Broek
Veranderingen kwamen in Broek altijd wat later en zo ook
met de Afscheiding. Vanwege bezwaren tegen hetgeen in
Broek op Langedijk vanaf de hervormde preekstoel werd
geleerd, kwam op 20 februari 1841 een aantal broeders
(twee ouderlingen en een diaken van de hervormde ge
meente) bijeen om ds. S. van Velzen, afgescheiden predi-
Nederlands Hervormde Kerk op een prent
van Cornelis Pronk uit 1727
De Doleantie
De Doleantie (Doleantie betekent letterlijk klacht) is
een kerkscheuring die in 1886 plaatsvond als reactie op
het vrijzinnige klimaat in de Nederlandse Hervormde
Kerk. De orthodoxen wilden een strakkere binding aan
de belijdenis en wensten meer autonoom te zijn wat be
treft beheer van kerkelijke goederen. Politicus, journalist
en theoloog Abraham Kuyper was een van de leidende
figuren tijden de Doleantie. In 1879 had hij een eigen ge
reformeerde partij gesticht, de Antirevolutionaire Partij
(ARP). Zij noemden zich de Nederduitse Gereformeerde
Kerk. Met deze naamgeving gaven zij aan zich te zien als
de voortzetting van de kerk die van koning Willem I de
naam Nederlandse Hervormde Kerk had gekregen.
De stichting van Gereformeerde Kerken in Nederland
Op 17 juni 1892 voegden de Dolerenden zich samen met
vrijwel de gehele Christelijke Gereformeerde Kerken (af
komstig uit de Afscheiding van 1834) en stichtten Gere
formeerde Kerken in Nederland.
De Afscheiding begon op 13 en 14 oktober 1834 in het
Groningse plaatsje Ulrum waar de predikant Hendrick
de Cock zich met een groot gedeelte van zijn kerkelijke
gemeente los maakte van de Nederlandse Hervorm
de Kerk. Zij ondertekenden de Acte van Afscheiding of
Wederkeer waarin zij stelden te breken met de hervorm
de kerk totdat deze zou terugkeren tot de waarachtige
dienst des Heeren.
Koning Willem I haalde een oude wet van Napoleon
Bonaparte boven tafel in een reactie op de afscheiding.
Vergaderingen van meer dan twintig personen waren
verboden en die oude wet moest de Afgescheidenen be
letten om eigen kerkdiensten te organiseren. De libera
le Grondwet van Thorbecke uit 1848 bracht verlichting
door de in de Grondwet vastgelegde godsdienstvrijheid.
Martin Wagenaar
kerken?
De Afscheiding van 1834
Koning Willem I was in 1816 niet alleen doorslagge
vend geweest bij de naamgeving van de Nederlandse
Hervormde Kerk (die voor 1816 de Nederduitse Gere
formeerde Kerk heette) maar had met het zogenoemde
Algemeen Reglement de Nederlandse Hervormde Kerk
tot staatskerk gemaakt en daarmede ook een nieuwe
bestuursstructuur ingevoerd, waarbij de leiding van de
kerk in handen kwam bij de synode (landelijk bestuur,
bestaande uit bestuursleden en predikanten die de ge
loofsleer bewaakt). De macht kwam zo bij de dominees
te liggen en niet meer bij de kerkelijke gemeente zelf. Tal
van gereformeerden verlieten daarom in 1834 de Neder
lands Hervormde Kerk.
kant te Amsterdam te vragen om bij hen in het dorp een
Christelijke Afgescheidene Gemeente op te richten die
aansloot bij de andere in het land ontstane afscheidingen.
1«
J
