tl
- r - J I
IÏJ
Hoe in Broek op Langedijk het christelijk onderwijs tot stand kwam
De Van Arkelschool volgens het model uit Oudorp rond 1910
November 2022
9
De vergadering van 23 februari 1876 moest uitkomst
brengen en het bestuur van de vereniging bepaalde dat
als de Christelijk Afgescheiden gemeente gebruik van het
christelijk onderwijs wilde maken zij verplicht waren om
voor het in stand houden van de school vijftien aandelen
te nemen van 100,- tegen vijf procent per jaar. Daarbo
ven zouden zij een jaarlijkse contributie van 75,- moe
ten betalen. Tevens diende de Christelijk Afgescheiden
gemeente afstand te doen van hun recht op kapitaal en
rente indien ze zelf een christelijk gereformeerde school
zouden stichten of om enig andere reden de Christelijk
Nationaal School zouden verlaten en het bestuur zou
achterblijven met een leeg lokaal.
Christelijk Afgescheiden leerlingen die niet kwamen
Het bleef echter rustig op 1 april 1876. De toestroom van
Christelijk Afgescheiden leerlingen bleef uit. Binnen de
Broekergemeenschap was de hele kwestie echter 'het
onderwerp' van gesprek, want hoe was het toch moge-
Men besloot een school te bouwen voor 100 kinderen,
hoewel men geen enkel uitzicht had op het juiste aan
tal van te verwachten leerlingen. In ieder geval was men
het er wel over eens dat uitbreiding van de school op een
later moment mogelijk moest zijn. Omdat de expertise
voor het bouwen van een school in het bestuur ontbrak,
besloot men een commissie samen te stellen die verschil
lende scholen in de omtrek zou gaan bezoeken om te zien
of er een als voorbeeld kon dienen. Het oog viel uitein
delijk op de openbare lagere school van Oudorp die de
basis was voor de te bouwen school.
Begin mei van dat jaar kwam het bestuur weer bij el
kaar en begon men met het zoeken van antwoorden op
een aantal vragen die hun plannen opriepen; Hoe groot
moet de school worden? Hoeveel kinderen kunnen we
verwachten? Er moest een bedrijfsplan komen, want op
subsidie hoefde men op dat moment niet te rekenen. In
deze vergadering ging de kogel eindelijk door de kerk.
Het schoolgeld werd bepaald op 20 ct. per kind; voor
twee kinderen 40 ct.; voor 3 kinderen 0,55 en voor ieder
kind meer 0,10. Er werd van de gelovigen dus wel wat
gevraagd wat betreft betaling. Zeker als je weet dat het
openbaar onderwijs kosteloos was. Voor de armen was
het een onmogelijkheid en voor de gewone burger was
het een vrij grote last. De diaconie van de kerk sprong
de minder draagkrachtigen echter bij door het schoolgeld
geheel of gedeeltelijk te betalen.
In eerste instantie vond de voor
zitter het redelijk dat alleen die
ouders die per jaar 15,- contri
bueerden aan de vereniging hun
kinderen naar de school konden
sturen, maar zoals eerder hier be
schreven waren dergelijke bedra
gen slechts voorbehouden aan de
beter gesitueerden in de gemeente
en daar waren er niet zoveel van.
Hoewel dit voorstel door het be
stuur werd aanvaard, werd het
drie maanden later alweer van ta
fel gehaald. Wat er dan wel voor
regeling moest komen was niet zo
makkelijk te bedenken, maar de
tijd begon te dringen, want op 1 april 1876 was de aan
melding van leerlingen gepland. Tot dan toe bezochten
de Christelijk Afgescheiden kinderen de openbare school,
maar als die zich allen op 1 april zouden komen aanmel
den, wat dan? De school zou moeten worden vergroot en
voor die kosten zouden de leden van de vereniging moe
ten opdraaien en dat werd niet als billijk gezien.
De bouw gaat van start
De bouw van de school werd in 1875 aanbesteed en er
werden sollicitanten opgeroepen voor de functie van
hoofd der school. Op 27 oktober 1875 werd de heer Milo
als eerste hoofdonderwijzer van de school aangesteld.
De bouw van de school werd met een hypotheek van
4000,- door de hoofdcommissie van de Christelijk Na
tionale School ondersteund en op 4 januari 1876 kon de
Christelijke School te Broek op Langedijk geopend wor
den. Het bestuur van de school zat echter nog wel in over
de vraag hoe te handelen als kinderen van de Christelijk
Afgescheidenen zich zouden aanmelden voor de school.
De Christelijk Afgescheidenen
hadden zich tot dan toe geheel af
zijdig gehouden van de plannen
en het project ook niet financieel
ondersteund.
