Diy
ft
Ml
Broekerhaven was economisch centrum
November 2021
29
In het begin van de 15e eeuw bevond de Oosterdijk zich
in slechte staat. Er waren veel gaten in de dijk door het
langdurig nalaten van onderhoud. Rond 1530 was de
wateroverlast aan de oostzijde van Langedijk een zoda
nige bron van ergernis dat besloten werd de Oosterdijk
van Kalverdijk tot aan Oudorp te herstellen en waar no
dig opnieuw aan te leggen. Door het dichten van deze
dijk in 1533 en het gelijktijdig plaatsen van watermolens
hoopte men het waterpeil in bedwang te kunnen houden.
Om de Oosterdijk met schuitjes te kunnen passeren wer
den er overhalen of overtomen aangelegd. Hier konden
schuitjes over de dijk getrokken worden. Er kwam een
overhaal in Noord-Scharwoude bij de Verlaatse molen,
ook wel aangeduid als Sluismolen en later als Molen H
van de polder Geestmerambacht. Deze molen stond bij
de Oosterdijk op het eind van de Molensloot, later Wui-
versloot geheten. Deze sloot is nu verdwenen, evenals
de Mosselbrug in de Dorpsstraat die over deze sloot lag.
Ook bij de Spieringbuurt in Broek kwam een overhaal op
de Oosterdijk.
Broekhorn
De herstelde Oosterdijk vormde van noord naar zuid
geen geheel. Aan het zuideinde van Broek werd deze dijk
onderbroken. De Oosterdijk liep in zuidelijke richting niet
rechtdoor over het ten oosten van Broek liggende schier
eiland de Vlaarding, maar boog voor de Vlaarding scherp
af in westelijke richting om te eindigen bij de Dorpsstraat
van Broek. Daar kreeg de Oosterdijk de naam Spiering-
Om het meer De Waard droog te malen, legde men een
binnenringdijk aan. De bestaande dijken, zoals de Oosterdijk
en de Dijk bij Broek, dienden als buitenringdijk. De Vlaarding
kwam als druipland in Heerhugowaard te liggen.
Het Buitenland bleef bij Broek en ging tot het gebied
van de ringvaart behoren.
het meer
de Waard
binnenringdijk (Westdijk)
met ringvaart uit 1629
1. Klaas van der Molenbrug. Tussen deze brug en de sluis ligt
de haven van Broek
2. Overhaal aan de Westdijk (Waarddijk).
3. Boerderij van burgemeester De Boer. Hier is nu de Broek-
horner jachthaven.
4. Koffiehuis aan de Broekhorn met veerpont.
5. Boerderij Westerweg 16. Hier is nu het bedrijventerrein de
Zandhorst.
6. Spoorlijntje van Swager naar Broekhorn (ook wel Broeker-
hoek genoemd).
7. Boerderij van Swager aan de Stationsweg 67.
8. Molen B, gebouwd in 1597. Het gebied tussen deze molen
en de sluis heette Buitenland.
9. Broeker veiling, ontstaan in 1887.
10. Molen van Zwaantje, in 1868 gebouwd. Nog bestaand.
;Broek op(£
Langedijk:
Heerhugowaard^^^
westdijUyj/T^*^
Situatieschets (plm. 1895) van Broekhorn en omgeving,
gelegen tussen Broek op Langedijk (links) en de spoorlijn van
Heerhugowaard.
buurt, een naam die waarschijnlijk zijn oorsprong heeft
in de vissers die daar hun woningen hadden. Bij de Spie-
ringbuurt lag een haven die een open verbinding had
met het water van de Waard. Nu kennen we dat deel
als de noordzijde van het Havenplein in Broek. Bij de
scherpe bocht in de Oosterdijk bij de Vlaarding staat op
een kaart van Antonius Metius (uit plm. 1600) van het
nog niet ingepolderde meer de Waard de naam 'Broek
horn'. De huidige Dijk van Broek, vanaf de Dorpsstraat
tot de molen B (molen van Mulder), functioneerde als
waterkerende dijk van het meer De Waard. Vanaf deze
molen zien we weer een Oosterdijk die loopt tot aan de
Halvemaansbrug in Oudorp. Een reden om de Oosterdijk
bij Broek niet door te trekken als bescherming tegen het
water van de Waard vertelt de historie niet. Op de kaart
van Metius is de Vlaarding en het zogenoemde Buiten
land langs de Dijk met een 'S' aangegeven, wat betekent
dat dit zaadlanden waren, in gebruik dus als akkerland.
Het moet zo hoog gelegen hebben dat dijkbescherming
niet nodig geacht werd. Zo bleven het Buitenland en de
Vlaarding onbedijkt in het meer De Waard liggen.
I -
Oosterdel
Broeker veiling
Oosterdel
Dorpsstraat
10
'Zuidenlel
4
de Dijk'
7
Molentocht
Western eg
ringvaart
Broekhorn
de Vlaarding
spoorlijn
\le Vlaarding
Dorpsstraat
molen Bjf
Oosterdijk/
/Broekhorn
station
Ssln k 11/^^^
P^^^^fOosterdijk^
Broek op
Langedijk
voormalig
buitendijks land
haven Broek I
ISpieringbuurt
ZuiderddT^~^»^ Oosterdijk (uit 1388)
(Buitenland
